Enter using
Country:
Azerbaijan
Language:
English
Author: Plastik cərrah Op. Dr. Günel Bayramlı 055 225-57-77
Rinseptoplastika nədir? İnsan burnu tənəffüs prosesində iştirak edən ən vacib orqan olub, orqanizmi oksigenlə təmin edir. Burun daxilində yaranmış hər hansı qüsur fəsadlara yol aça bilər. Bundan başqa, burunun estetik problemləri də mövcuddur. Artıq burada rinoseptoplastika dan (burunun estetik əməliyyatı) söhbət gedir. Bu məqalədə rinoseptoplastika haqqında sizə ətraflı məlumat vermək istəyirəm. Rinoseptoplastika əməliyyatının mahiyyəti Estetik burun əməliyyatının mahiyyəti, burunun xarici görünüşünü üzün digər cizgiləri ilə eyni ahəngdə dəyişməkdir. Əməliyyat zamanı burun kiçildilə, böyüdülə, burun deşikləri korreksiya edilə bilər. Rinoseptoplastikanın digər üstünlüklərindən burun donqarlığının itirliməsini, burun ucunun qaldırılmasını və incəldilməsini də misal göstərmək olar. Rinoseptoplastika əməliyyatından əvvəl konsultasiya Burunun daxili və xarici konstruksiyasından asılı olaraq, həkim pasiyentlə fikir müdalisə aparır, arzu olunan nəticənin mümkün olub-olmayacağı haqda mütəxəssis rəy verir. Qeyd edim k, rinoseptoplastika əməliyyatı zamanı burunun içərisində tənəffüsə mane olan sümük və qığırdaqlar tamamilə korreksiya olunur və problem aradan qaldırırılır. Estetik cərrahiyyənin əsas fəlsəfəsi müdaxilə ediləcək orqanın təbiiliyini saxlamaqdır. Rinoplastia əməliyyatı da istisna deyil. Bəli, hər gözəlin bir eybi var, biz çalışırıq imkanımız daxilində bu eyibləri korreksiya edək - bununla da insanları gözəlləşdirək, özünəgüvəni artıraraq bacardığımız qədər onlara xoşbəxtlik bəxş edək. Rinoseptoplastika əməliyyatına hazırlıq Burun əməliyyatından əvvəl şəkil çəkilir. Əməliyyatınızla bağlı lazımi bütün analizlərdən keçməyiniz vacibdir. Daha sonra anesteziya aparılır - əsasən ümumi anesteziya tətbiq olunur. Lakin bəzən kiçik korreksiyalar zamanı yerli anesteziyadan istifadə edilir. Rinolastika əməliyyatı necə aparılır? Əməliyyat təqribən 1.5 saat davam edir. Kəsiklər burunun içərisindən, çölündən aparıla bilər. Kəsiklər estetik tikildiyindən izsiz sağalır. Əməliyyatın sonunda burnunuzun üzərində gips olacaq, amma tampon olmayacaq. Burun əməliyyatlarımız tamponsuz icra olunur. Gipsin 1 həftə qalması məsləhətdir. Burun əməliyyatı ağrısız əməliyyat qrupuna daxil edilsə də, hər ehtimala qarşı əməliyyatdan sonra sizə 1 ağrikəsici və 1 antibiotik tabletkası yazılacaq. Əməliyyatdan sonra içəridə olan şişliklərlə əlaqədar ilk həftələr burundan çətin nəfəs alacaqsız, lakin bu dönəm üçün sizə yazacağımız bəzi damla və kremlər bu şikayətinizi azaldacaq. Əməliyyatınız səhər icra olunubsa axşam, günortadan sonra icra olunubsa, ertəsi gün evə getməyə icazə veriləcək. 2-5 gün boyunca göz çevrəsində şişkinlik və göyərmələr olacaq. Bu sizi qorxutmasın, onlar 1 həftə ərzində keçib gedəcək. Əməliyyat zamanı yaranan bütün izlər, şişkinliklər və s. 1 ilin sonuna kimi aradan qalxacaq və sizin burnunuz daha gözəl və təbii forma alacaq. Bütün cərrahi əməliyyatların ağırlaşmaları və risk ehtimalı var. Lakin “Medera” hospitalının yüksək səviyyəli həkim və assisent personalı sayəsində bütün travma və fəsadlar minimuma endirilir. İstənilən halda, bunlar barədə həkiminiz sizə təffərüatı ilə məlumat verəcək. Sizə gözəl burunla nəfəs almağı arzulayıram! © Materiallardan istifadə edərkən hiperlinklə istinad olunmalıdır. https://hekimtap.az
Published: 04.06.2018
Bel yırtığı: Fəqərəarası disk yırtığı
Author: Vertebroloq Ruhel Qasımov, Əlaqə: (+994) 50 863-66-88
Bel yırtığı nədir? Onurğamız 31 ədəd fəqərə sümüklərindən təşkil olunub. Bunlardan 5-i bel nahiyəsində yerləşir. Bu fəqərələrin arasında hərəkəti asanlaşdıran, onurğanın möhkəmliyini, zərbələrə davamlılığını təmin edən fəqərəarası disk yerləşir. Fəqəqəarası disk xüsusi birləşdirici toxumadan ibarət olub iki qatı var: xarici fibroz həlqə, daxili pulpoz nüvə. Xarici qatın strukturu pozulduqda daxili yumşaq pulpoz nüvə xaricə doğru axıb daşır. Bu daşan yırtıq onurğabeyni sinirlərinə təmas edərək sıxır. Buna bel yırtığı- fəqərəarası disk yırtığı deyilir. Bel yırtığının səbəbləri Bel yırtığı adətən 30-60 yaşlarda rast gəlinsədə hər bir yaşda ortaya çıxa bilər. Bel yırtığının səbəbləri və risk faktorlarına aşağıdakılar aiddir: – Artıq çəki – obezite – Hərəkətsizlik – Siqaretçəkmə – Onurğanın fiziologiyasına uyğun olmayan kəskin hərəkətlər – Ağır qaldırma – Onurğa travması – Mübadilə pozğunluqlar, hormonal dəyişikliklər – İrsi faktorlar Bel yırtığının əlamətləri Bel yırtığının əlamətlərinə bel nahiyəsində ağrılar, bir və ya hər iki aşağı ətraflara (ayaqlara) yayılan ağrılar, ayaqlarda uyuşmalar, keyləşmə, hərəkət məhdudluğu, yerişin çətinləşməsi, oturub- qalxmaqda çətinliklər aid edilir. Bel yırtığı uzun müddət davam edərsə bu əlamətlərə sidik qaçırma, tez yorulma, yeriyə bilməmək kimi əlamətlər də qoşula bilər. Bel yırtığının diaqnostikası Hal-hazırda müasir müayinə metodlarından biri sayılan maqnit rezonans tomoqrafiya (MRT) müayinəsi ilə bel yırtığı diaqnozu asanlıqla qoyula bilir, və yırtığın dərəcəsi, ölçüsü təyin etmək mümkün olur. Bəzi hallarda Elektromioqrfaiya (EMQ) kimi sinir keçiriciliyini ölçən müayinə də lazım olur. Lakin bütün bü aparatlara baxmayaraq bel yırtığının diaqnostikasında qızıl standard klinik müayiunə və həkimin müşahidə təcrübəsidir. Bel yırtığının müalicəsi Bel yırtığının müalicəsi yırtığın, yəni diskin ayağa gedən sinirlərə nə dərəcə təmas etməsindən asılıdır. Əgər təkcə bel ağrı və ayaqlara yayılan ağrılar mövcuddursa , ayaqlarda uyuşma, keyləşmə, güc itkisi və hərəkət məhdudluğu yoxdursa bel yırtığı ilkin stadiyalardadır demək olar. Bu studiyada xəstəyə yataq istirahəti, belinə güc düçəcək hərəkətlərdən qaçınmaq məsləhət görülür. Bel yırtığının müalicəsində Fizioterapiyanın rolu Əgər bunlara baxmayaraq hələ də xəstənin şikayətləri davam edirsə fizioterapiya məsləhət görülür. Fizioterapiya mütləq bir mütəxəsis tərəfindən aparılmalıdır. Fizioterapiya zamanı da ilk bir neçə gündə ağrılar arta bilər. Fizioterapevtin verdiyi müddət ərzində müalicəni davam etdirmək lazımdır. Bel yırtığının əməliyyatı Əməliyyat haqqında ən son düşünülməlidir. Düzəlməyən güc itkisi, ayaqlarda arıqlama, sidik saxlaya bilməmə, dözülməz ağrıların olması və ya MRT müayinəsində diskdən bir hissə qopduğu qeyd edilirsə çarə cərrahi müdaxilə olacaqdır. Bel yırtığı cərrahi müalicə növlərinə: Açıq diskektomiya, mikrodiskektomiya, endoskopik bel yırtığı əməliyyatı. Bel yırtığının Proloterapiya ilə əməliyyatsız müalicəsi Proloterapiya regenerativ, bərpaedici müalicə olub, əzələ oynaq xəstəliklərində geniş istifadə edilir. Bel yırtıqlarında proloterapiyanın tətbiqi son illərdə daha da geniş vüsət almışdır. Tamamən ağrısız və zərərsiz olan bu metodun bir çox üstünlükləri vardır. Proloterapiya iynə vasitəsi ilə zədələnmiş toxumaya, bağ və oynaqlara yeridilən proliferativ sağaldıcı maddənin həmin toxumanı bərpa etməsi, yeniləməsi və gücləndirməsinə əsaslanır. Seanslar 3-4 həftədən bir aparılır, seans sayı xəstədən və xəstəliyin studiyasından asılı olaraq 4-8 olur. Müalicəyə nə qədər erkən başlanılarsa, zədələnmə dövrü nə qədər qısadırsa effektivlik o qədər çox olacaq və sağalma o qədər tez gedəcəkdir. Seans sayları da erkən zədələnə dövrlərində minimal olur. Proloterapiya təkcə disk yırtığını deyil, onurğanın oynaqlarını , bağ aparatını gücləndirir. Nəticədə bu bir ağrıkəsici metod deyildir, sağaldıcı metod sayılır. Proloterapiya nəticəni deyil-ağrını, səbəbi sağaldır. Hər edilən iynə müalicə proloterapiya deyldir. Proloterapiya bir proloterapiya mütəxəsisi tərəfindən aparılmalıdır. Əks halda pasiyent ciddi fəsadlarla üzləşə bilər . Proloterapiya hətta əməliyyat olmuş , lakin ağrıları keçməyən xəstələrdə də effektivdir. İlk seansdan xəstələrdə ağrının azalması, hərəkət məhdudluğunun aradan qalxması müşahidə edilir. Proloterapiya etdirmədən əməliyyat qərarı almayın. Əməliyyat zamanı zədələnmiş disk sağalmır, bərpa edilmir. Əməliyyatın məqsədi sinirə təmas edən diskin təmizlənməsi, bir hissəsinin çıxarılmasıdır. Nəticədə ağrınız keçsə də onurğa sütununuz hələ də zədəli olaraq qalır və bir müddət sonra həmin yerdə və ya digər disklərdə təkrar yırtılma baş verərək yenidən ağrılar geri qayıdır. Sağlam onurğa sağlam hərəkət deməkdir! Orqanizmdən sizə gələn ağrı siqnalına, xəbərdaredici siqnala vaxtında cavab verin və vaxtında həkimə müraciət edin. © Materiallardan istifadə edərkən hiperlinklə istinad olunmalıdır. https://hekimtap.az
Published: 01.06.2018
Fibromialgiya
Author: Fizioterapevt Aynurə Haşımova
Fibromialgiya nədir? Fibromialgiya sümük-əzələ sistemində yayılan ağrılar, yuxu pozğunluğu, yorğunluq və halsızlıqla müşahidə olunan xroniki ağrı sindromudur. Fibroz-toxuma, myo-əzələ, alqos-ağrı deməkdir. Bu xəstəlik zamanı bel, boyun, çiyinlər, ətraflarda yayılan ağrılar olur. Xüsusilə səhərlər narahatlıq daha çox olur. Fibromialgiya yuxu pozğunluğu, revmatizma xəstələrində daha çox təsadüf edilir. Tədqiqatlar göstərir ki, genetik faktorlar da fibromialgiyanın əmələ gəlməsində mühüm rol oynayır. Gərgin iş rejmi olan, kompyuter arxasında çox işləyən, diş həkimləri, jurnalislər, memarlar bu xəstəlikdən daha çox əziyyət çəkirlər. Hər yaşda və hər bir fərddə bu xəstəliyə rast gəlinir. Ən çox orta yaşlı qadınlarda rast gəlinir. Bu da ki, qadınların tez-tez hormonal dəyişikliklərə məruz qalması ilə əlaqədardır. Fibromialgiyanın simptomları Fibromialgiyanın simptomları aşağıdakılardır: – Yandırıcı, sızlayıcı irradiasiya edən ağrılar; – Yuxu pozğunluğu – xəstənin tez-tez yuxudan oyanması və oyanıq yatması; – Əhval-ruhiyyənin tez-tez dəyişməsi; – Daimi yorğunluq hissi; – Müvazinətin itirilməsi; – Psixosamatik simtomlar – mədə-bagırsağın pozulması, tez-tez sidiyə getmə, ginekoloji problemlər; – Ödəmə meyillilik; – Depresiya; – Ümumi keyləşmə hissi; – Əsəbilik; – Gərginlik; – Baş, boyun, bel ağrıları; – Ağrıların 3 aydan artıq olması. Fibromialgiyanın səbəbləri Fibromialgiyanın səbəbləri hələ tam öyrənilməyib. Müxtəlif səbəbləri var. Əsas səbəbi beynin ağrı siqnallarını fərqli şəkildə qəbul etməsidir. Burda da xarici və daxili faktorların, xəstənin keçmişdə keçirdiyi xəstəliklər, revmatik xəstəliklərin rolu vardır. Xarici faktorlara hava dəyişiklikləri, müxtəlif rahatsızlıqlar və s. Aiddir. Daxili faktorlara stress faktoru, xəstənin həssas və mükəmməlliyyətçi olması, genetik faktorlar və s. Aiddir Fibromialgiyanın diaqnozu Fibromialgiyalı xəstələr vizual müayinə olunur. Diaqnozu çətinliklə qoyulur. Çox vaxt bel, boyun ağrıları, xroniki yorğunluq sindromu, depresiya, hipotireodit, yuxu pozğunluqları və s. xəstəliklərlə səhv salmaq olar. Xəstənin şikayətləri diqqətlə dinlənməli anamnez toplanmalıdır, labarator analizlərə göndərilməlidir. Revmatik və yanaşı xəstəliklər yoxlanılmalıdır. Fibromialgiyanın diaqnozunun qoyulmasında ağrı nöqtələrinin yoxlanılması vacibdir. 18 ağrı nöqtəsindən 11-də ağrı aşkarlanarsa bu fibromialgiyadır. Fibromialgiyanın diaqnozunda xəstəliyin əlamətlərinin və şikayətlərin 3 ay davam etməsi şərtdir. Fizioterapevtik müalicə Fibromialgiyalarda fizioterapevtik müalicənin məqsədi ağrının irradiasiya edən zonalarda analgetik və spazmolitik təsir göstərmək, əzələdə yaranan gərginliyi götürməkdir. Fizioterapevtik olaraq xəstəyə aşağıdakı prosedurlar təyin olunur: – Elekrtoterapiya – tens, UZT, interferansterapiya; – İstilik; – Massaj; – Müalicəvi idman; – Yerli inyeksiyalar – ağrı nöqtələrinə; – Ozonterapiya; – Proloterapiya; – PRP – trombositlə zəngin plazma; – Manual terapiya. Fibromialgiyanın profilaktikası Fibromialgiyalı xəstələr sağlamlığına çox vaxt ayırmalı, tez-tez istirahət etməlidirlər. Fibromialgiyadan qorunmaq olar. Buna görə aşağıdakı şərtləri yerinə yetirmək vacibdir: – Yüngül və sağlam qidalanmalı – Hava şəraitinə uygun geyinməli – Havası ağır olan gərginlik yaradan yerlərdən uzaq durmalı – Həftədə bir neçə gün idmanla məşğul olmalı (təmiz havada gəzinti, yoqa, plates, üzgüçülük) – Yatmazdan əvvəl çay, kofe, kola kimi içkilərdən uzaq durmaq – Fifromialgiyanın əsas səbəblərindən birinin yuxu pozğunluğu olduğundan yuxu rejiminə xüsusi diqqət olunmalıdır. © Materiallardan istifadə edərkən hiperlinklə istinad olunmalıdır. https://hekimtap.az
Published: 30.05.2018
Raxit xəstəliyi və müalicəsi
Raxit nədir? Raxit – vitamin D çatmazlığı ilə əlaqədar yaranan xəstəlik olub kiçik yaşlı uşaqlarda təsadüf edilir. Uşaqlarda intensiv boy uzanması zamanı vitamin D çatmazlığı pataloji olaraq sümük yaranma sistemində pozğunluqlar yaradır. 1650-cı ildə ingilis anatomu ortoped Qlisson tərəfindən öyrənilməyə başlayıb. O zamanlar ingilis xəstəliyi adlanırdı. 1802-ci ildə Mak Kollum tərəfindən vitamin D kəşf olunduqdan sonra raxit xəstəliyi adlandırılıb. Normal uşağın vitamin D tələbatı 400-1000 b.v, yarımçıq doğulmuşlarda 800-2000 b.v, süni qidalananlarda 1000 b.v-dir Raxitin səbəbləri Yaranma səbəblərinə görə iki qrupa bölünür: 1. Alimentar 2. Günəş şüası defisitilə bağlı (B zona UBŞ şüalar) Alimentar amillər – qidalanma pozğunluqları, disbakteriozlar, mədə-bağırsaqda sorulma funksiyalarının pozulmaları. Günəş şüası defisitilə bağlı amillər – UBŞ şüasının az qəbul edilməsi. Ekoloji faktorlarla əlaqədar uşaqlarda qaraciyər və böyrəklərdə vitamin D fəal metobolitlərinin sintezinin az olması ferment çatmazlığı əsas rol oynayır. Bundan başqa yarımçıq doğulmuş uşaqlar, az hərəkətli uşaqlar, ana bətnində plasentar çatmazlıqlar, qıcolma əleyhinə preparatların qəbulu raxit xəstəliyinə səbəb ola bilər. Raxitin təsnifatı Dövrləri – başlanğıc, kəskinləşmiş, sağalma, qalıq əlamətləri Ağırlıq dərəcəsinə görə – yüngül ,orta-ağır, ağır Gedişinə görə – kəskin, yarımkəskin, residivləşən Variantları: kalsipenik, fosfopenik, Ca və P dəyişməsi ilə gedən Raxitin simptomları Başlanğıc dövr – Uşağın 2-6-cı aylarına təsadüf edir. Uşaq oyanıq, yuxusu səthi olur, əvvəl ancaq qidalanma və yuxuya gedən zaman daha sonra davamlı tərləmə, ənsə nahiyyəsində tüklərin tökülməsi, əmgək kənarları yumşalır, kəllə tikişləri daha da yumşaq olur. Bu dövrdə müalicə olunmadıqda xəstəlik kəskinləşmə dövrünə keçir. Kəskinləşmə dövrünün əlamətləri – uşaq süstləşir, fiziki və psixomator inkişafdan geri qalır, tez -tez tərləyir, çox yorulur. Kəllə sümüklərinin deformasiyasi yaranır – böyük əmgək kənarları boşalır, kiçik əmgəklərdə kəmərvarı sahələr əmələ gəlir, ənsə sümüyü bir tərəfli yastılaşır (karniotabia), alın və gicgah kvadrat formasında böyüyür (kvadrat kəllə, alim alnı), dişlər gec çıxır, çənədə qüsurlar yaranır, dişlərdə karies, üst damaq hündürləşir, burunda çökmə, döş qəfəsinin içəri batması – çəkməçi döş, bayıra qabarması – toyuq döş qəfəsi, raxitik təsbehlər, raxitik donqarlıq, kifoz, skolioz, ətraflarda deformasiya, borulu sümüklərdə yumuşalma əzələ tonusunun azalması nəticəsində – O vari (genuvarum) və X vari (valgum) deformasiyalar əmələ gəlir. Bir qayda olaraq belə uşaqlarda yastipəncəlilik olur, qarın əzələsinin boşalması nəticəsində qurbağa qarni əmələ gəlir. Raxit xəstəliyinin qalıq əlamərləri kimi sümüklərin deformadiyası, qaraciyər və dalağın böyüməsi, anemiya hallarının davam etməsini qeyd etmək olar. Raxitin diaqnozu Raxit xəstəliyi vizual olaraq və laborator müayinələrə əsasən qoyulur. Labarator olaraq xəstə ümumi qan analizi və vitamin D-nin yoxlanılmasına göndərilir. Raxitin müalicəsi Kompleks şəkildə və uzun müddətli olur. Usağın qidalanmasına nəzarət edilir və vitamin D preparatı təyin olunur, xəstəliyi tam bərpa etmək üçün mütləq fizioterapevtik müalicələr aparılmalıdır. Fizioterapevtik olaraq Vitamin stimulə edici metodlardan – orta dalğalı UBŞ şüalar, CaCl elekroforezi – Vermel metodulə Miorelaksəedici – müalicəvi massaj, prozerin elektroforezi, parafin, ozokerit aplikasiyalar, NaCl vannalar Psixostimuləedici – təbii günəş şüalarının qəbulu, təmiz hava qəbulu, şam ekstraktlı vannalar İmmunstimuləedici metodlardan – immunomodulyatorlarla inhalyasiyalar, dərman elektroforezi, qanın lazerlə şüalanması Raxitin profilaktikası Aparılma müddətinə görə postnatal, antinatal, spesifik və qeyri-spesifik olur. Antinatal və postnatal fizioprofilaktikaya orta dalğalı UBŞ-ın suberitem dozada kurslarla təyin olunması aiddir. Əlavə olaraq uşağın 1,5-2 ayından etibarən massaj və müalicəvi idman təyin olunur. Hava vannaları ətraf temperatur 23-25 dərəcə olmalıdır və aeroterapiya. Qeyri-pesifik olarq uşağa düzgün qulluq və qida rejimi təyin olunmalıdır. Mövzu ilə bağlı video: © Materiallardan istifadə edərkən hiperlinklə istinad olunmalıdır. https://hekimtap.az
Bütün ağrıların 37%-i bel ağrılarına təsadüf edir. Bunların içərisində lümbal (bel-oma) radikulopatiyalar ən çox rast gəlinən və ağrı dərəcəsinə görə ən ağır keçən xəstəlikdir. Radikulopatiyalar nədir? Ayağa gedən bir sinir kökcüyün sıxılması nəticəsində ağrının yaranmasıdır. Sıxılmış sinirin yerləşməsinə bağlı olaraq ayağın bir hissəsinə və ya bütün ayağa yayılan ağrı ilə birlikdə sinirin sıxılması ilə bağlı olaraq keyimə, yanma, güc zəifliyi kimi şikayətlər diqqət çəkir. Bel ağrılarında, fəqərələr arası disk yırtıqları zamanı yırtığın sinir kökcüyünü sıxması ən çox rast gəlinən patologiyadır. Bel ağrısını yaradan səbəblər Bel ağrılarında radikulopatiya əlamətləri mühtəlif səbəblərdən yarana bilər. Lakin hər nə səbəb olur olsun, nəticə olaraq onurğa beynindən çıxan sinir kökcüklərinin sıxılması və qıcıqlanmasına səbəb olur. – Fəqərələrarası disk yırtıqları – Osteofitlər – Spondilyozlar – Sinir kökcüyünə yaxın olan bağ və vətərlərin qalınlaşması – Şişlər – İnfeksiyalar – Skoliozlar – Şəkərli diabet – Onurğanın iltihabi və deqenerativ xəstəlikləri Bel ağrılarında lümbal radikulopatiyanın əlamətləri: Bu əlamətlər tamam ilə sinir kökcüyünün zədələnmə səviyyəsindən asılıdır. Amma ümumi olaraq ağrı, keyimələr və iynə batırma hissləri bel-oma, ayaqlarda olur. Xəstədə qəbizlik və aralıqda (xayalarda) ağrı şəklində yarana bilir. Ağrı həm lokal (yerli) həm də beldən ayaq istiqamətində ola bilir. Bel ağrısı zaman diaqnostika İlk növbədə xəstə mütəxəssis tərəfindən müayinə olunub xəstənin şikayətləri ətraflı toplanmalıdır. Bel ağrısı zamanı xəstənin əzələ gücü, hissiyyat və refleksləri yoxlanılır. Ehtiyac olduqda xəstə bu müayinələrə göndərilir: – Rentgenoqramma – KT (kompyuter tomoqrafiya) – MRT (maqnit rezonans tomoqrafiya) – ENMQ (elektro neyro mio qrafiya) Bel ağrısının müalicəsi – Dərman müalicəsi – Epidural steroid blokadası – Transforaminal steroid blokadası – Nukleoplastika Radiofrekans ilə – Epiduroskopiya – Proloterapiya – Fizioterapiya ve reabilitasiya – Cərrahi əməliyyatlar © Materiallardan istifadə edərkən hiperlinklə istinad olunmalıdır. https://hekimtap.az
Osteoporoz diqnozu necə qoyulur və ya densitometriya nədir?
Author: Endokrinoloq Ayşən Xəlilova
Osteopoz bəzən əsrin xəstəliyi adlandırılır. Azhərəkətli həyat tərzi ona gətirib çıxarır ki, orqanizm artıq sümükləri möhkəmləndirmək barəsində düşünmür. Daima televizorun və ya kompyuterin qarşısında passiv oturma, nadir günəş altında gəzintilər, qidada kalsium və vitaminlərin çatmamazlığı sümük toxuması sıxlığının azalmasına gətirib çıxarır. Buna müvafiq olaraq xaricdən kiçik mexaniki təsiri uzunmüddətli olaraq həyat ritmini korlaya biləcək sınıqlara gətirib çıxarır. Yaşlı insanlar üçün bu çox zaman faciəyə çevrilə bilər. Artrit və artrozlarla xəstələnmə tezliyinin artması da həmçinin sümük sıxlığına mənfi təsir edə bilər. Vaxtında osteoporozun aşkarlanması üçün densitometriya adlanan müayinənin aparılması məsləhət görülür. Müayinənin məqsədi Onurğa sütünunun müxtəlif şöbələrində ağrı hissinin olması kimi şikayətlər pasientin baxışı və müayinəsi zamanı tez-tez rastlanan haldır. Bu patologiya proqressivləşən sistem xəstəliklərinə aiddir. Sümüklərin mikroarxitektonikasının pozulması və qırılqanlığının artması ilə müşayiət olunur. Sümüklərdə kalsiumun çatmamazlığı nəticəsində sümüklər məsaməli və kövrək olurlar. Möhkəmlik xarakteristikasında yaranan dəyişikliklər potensial sınıq riskinin artmasına səbəb olur. Patoloji dəyişikliklərin vaxtında aşkarlanması osteoporozun konservaiv müalicə ilə kifayətlənməsinə, bərpaedici prosedurların azalmasına və tam sağalma çansının yaranmasına səbəb olur. Skelet sümüklərinin mineral sıxlığının müəyyənləşdirilməsinin ən inamlı metodu, densitometriya adılnı almışdır. Prosedur sümük toxumasının strukturundakı kəmiyyət və keyfiyyət pozğunluqlarının aşkarlanması və qiymətləndirilməsini həyata keçirir. Müayinə qeyi-invaziv müayinələr sırasına daxil olub, dəqiqliyi və təhlükəsiliyi ilə yanaşı həm də ağrısızdır. Skeletin fərqli xüsusiyyəti odur ki, ayrı-ayrı bölgələrin mineral sıxlığı müxtəlifdir. Daha stabil seqment, onurğanın bel nahiyəsi hesab olunur. Diaqnoz bu zonanın müayinəsinin nəticələrinə əsasən qoyulur. Anomal kənaraçıxmaların müəyyənləşdirilməsindən başqa, densitometriya müalicə metodlarının effektivliyinin müşahidəsi məqsədilə də istifadə olunur. Onun köməyi ilə osteoporozun inkişaf tempinin azalması və sümük toxumasının maksimal bərpa olunması imkanı da dəyərləndirilir. Bu metodla sümük sıxlığı, onun həcm vahidinə düşən çəkisi müaəyyənləşdirilir. Alınmış nəticə pasientin öncəki müayinələrinin nəticələri ilə, üz yaş qrupundan və kiçik yaş qrupundan olan göstəricilər ilə müqayisə olunur. Müayinənin variantları Densitometriyanın bir neçə metodu vardırrentgen şüalanmasına, izotop-foton analizə və ultrasəs skanerləməyə əsaslanan metodlar. İstifadəsinə göstərişlər Yüksək risk faktoru qrupunda olan şəxslərə densitometriya mütləq şəkildə olunmalıdır. Bu kateqoriya insanlara aiddir: – Təbii menopauza dövrünə daxil olan qadınlar ( və ya yumurtalıqları əməliyyat zamanı çıxarılan qadınlar (ovariektomiya)); – Osteoporoza genetik meyilli olan qadınlar; – Uzun müddət hormonal tərkibli preparatlar qəbul edən qadınlar; – Bir neçə dəfə sümük sınığı olan insanlar; – Onurğa sütununun müxtəlif xəstəliklərindən əziyyət çəkən insanlar; – Aşağı çəki indeksi olan insanlar; – Endokrin sistemin işində pozğunluqlar olan şəxslər; – 3 dəfədən çox doğum və uzun müddət əmizdirən qadınlar; – Azhərəkətli və oturaq həyat rejimi olan insanlar; – 55 yaşını keçən kişilər; – Sümüklərdən kalsiumun yuylmasına səbəb olan preparat qəbul edən şəxslər; – Nikotin və spirtli içki aludəçiləri. Müayinənin aparılmasında məhdudiyyət yaradacaq faktorlar – Rentgen şüalarına qarşı həssaslığın yüksək olması; – Pasientdə kardiostimulyatorlar və ya metalik implantların olması; – Onurğa sütununun aydın deformasiyaları; – Əhəmiyyətli dərəcədə onurğa sütununun əyilməsi; – Ağrı sindromu və ya nevroloji xəstəliklərlə müşayiət olunan hərəki pozğunluqlar; – Pasientin texniki alətin ölçülərindən kənara çıxan çəki və boyu. Hamilə qadınlara ciddi olaraq əks göstərişdir. Çox vacib olduğu hallarda daha təhlükəsiz metodlardan istifadə olunur. Diaqnostik prosedurun aparılma qaydası Müayinəyə hazırlıq aparılarkən mütləq aşağıdakı hallar nəzərə alınmalıdır. – Densitometriya və radioizotop müayinə arasındakı dövr 2-5 gün olmalıdır – Müayinədən bir neçə sutka öncə kalsium v fosfor tərkibli preparatların qəbulu dayandırılmalıdır. – Metal hissələri olmayan rahat geyim geyinilməlidir. – Bilavasitə müayinədən öncə bütün metalik əşyalar, saat və zinət əşyaları çıxarılmalıdır. Painet xüsusi stolda yerləşdirilir. Bel nahiysinin müayinəsi arxası üstə uzanıqlı vəziyyətdə aparılır. Ciddi lordozu olan pasientlərə ( onurğa sütununun bel nahiyəsində əyilməsi olanlara) ayaqlarının altına xüsusi kub qoyulur. Bel bahiyəsinin yan proyeksiyada çəkilməsi üçün isə pasient yanı üstə, ayaqlar bir az bükülnmüş və özünə çəkilmiş şəkildə aparılır. Onurganın düzgün yerləşməsi üçün başın və bədənin bəzi hissələrinin altına xüsusi yastıqlar qoyulur. Pasientə olunan tələb müayinə zamanı təmamilə hərəkətsiz olmasıdır. © Materiallardan istifadə edərkən hiperlinklə istinad olunmalıdır. https://hekimtap.az
Published: 29.05.2018
Uşaq serebral iflici
Uşaq serebral iflici nədir? Uşaq serebral iflici prenatal, natal və erkən yaşlı uşaqlarda baş beynin zədələnməsidir. Xəstəlik hərəki pozğunluqlarla – parezlər, koordinasiya pozğunluqları, hiperkinezlər, ataksiyalar, nitq qabiliyyətinin pozulması və psixi pozğunluqlar və s. ilə xarakterizə olunur. Beynin zədələnməsindən aslı olaraq yüngül, orta, ağır dərəcələri olur. Serebral iflicli uşaqların əksəriyyəti bu xəstəliklə doğulur və illər boyu davam edir. Uşaq serebral iflicinin erkən əlamətləri uşaqda 3 yaşadək müəyyən etmək olur. Uşaq serebral iflicinin növləri Diplegik forma – əsas anadangəlmə travma və asfiksiya keçirmiş uşaqlarda olur. Bu formada hər iki ayaqda spastik parez əmələ gəlir. Əzələlər beynin zədələnmiş bölgəsindən uyğun olmayan siqnallar aldığı üçün həddən artıq sərt olur – əzələ tonusu yüksək olur. Əllər az zədələnmiş, əsasən proksimal nahiyyədə, çəpgözlülük, psixi pozğunluqlar, epileptik tutmalar müşahidə olunur. Belə uşaqlar anadan olanda az hərəkətli, gec inkişaf edirlər, 3-4 yaşlarında gəzirlər. Aşağı ətraflarda kontrakturalar əmələ gəlir, maksimal olaraq ayaqlar bir-birinə yaxın olur və dolaşır, barmaqların ucunda gəzirlər, gəzməkdə çətinlik çəkirlər və ya ümumiyyətlə gəzmirlər. Hemiplegik forma – erkən postnal dövrdə inkişafına görə hemiparez və hemiplegik olmaqla bölünürlər. Nadir hallarda tetraparez və tetraplegik formaları olur, intellekt aşağı olur, nitq qabiliyyəti olmur, epileptik tutmalat olur. Hiperkinetik və ya atetoid forma – klinik şəklinə görə hiperkinezlər (atetoz, xoreya, miokloniyalar) müşahidə olunur. Bu forma serebral ifliclərdə uşaq özünü idarə edə bilmir, xüsusilə hərəkətə başlayanda, oyuncaq və ya qaşığını götürəndə ondan aslı olmayan qeyri-iradi hərəkətlər edir.Bu tip usaq serebral ifliclərində əzələlər çox zəifdir, hipotonikdir. Beyincik-ataktik forma – beyinciyin prenatal dövrdə infeksiya, intoksikasiyayla əlaqədar zədələnməsi nəticəsində əmələ gəlir. Bu uşaqlarda müvazinət pozğunluğu olur, gəzə bilmir və ya güclə gəzir, əzələdə hipotoniya, nitq pozğunluğu, başqa beyin simptomları olur. Lakin uşaq serebral ifliclərində baş beynin kompensator-uyğunlaşma imkanları genişdir, xəstəliyin sağalmasına kömək edir. Uşaq serebral iflicinin simptomları Simptomları beynin zədələnmiş dərəcələri və serebral iflicin formaları, beyində zədələnmə ocağının lokalizasiyasından aslıdır. – Epileptik tutmalar; – İntellekt pozğunluqları; – Çəpgözlük; – Görmə pozğunluğu; – Eşitmə pozğunluğu; – Nitq qüsuru; – Birtərəfli hərəkətlərlə bağlı problemlər, parezlər; – Hipotonus; – Hipertonus; – Müvazinət və koordinasiya pozğunluqları; – Mədə-bağırsaq problemi və s. Uşaq serebral iflicinin səbəbləri – Ananın hamiləlik vaxtı keçirdiyi xəstəliklər (infeksion və parazitar) – məxmərək, toksoplazma və s. – Hamiləlik toksikozu – Dölün asfiksiyası – Travmalar – ananın hamiləlik vaxtı keçirdiyi, uşağın keçirdiyi beyin zədələnməsi, beyindaxili qansızma, beyindaxili hemotoma və s. – Çətin doğuş – Erkən doğuş – uşağın çəkisi 1000 qramdan az olarsa – Birincili və ikincili ensefalitlər – qızılca, difteriya, skarlatina – Kəllə-beyin travmaları – Rezus – faktor nəticəsində əmələ gələn hemolitik sarılıq – Məlum olmayan bir sıra səbəbləri vardır. Uşaq serebral iflicinin diaqnozu Xəstə uşaq vizual olaraq müayinə olunur. Uşağın anamnezi toplanılır, doğuşdan öncə və sonra ananın doğuş hekayəsi öyrənilir. 6-12 ayadək adətən diaqnoz qoyulmur. Uşaq kontrolda saxlanılır. Aşağıdakı müayinələr aparılır: – Nevroloji – reflekslər, beyin-motor funksiyası yoxlanılır – Rentgen – EEG – ensefaloqramma – MRT – KT – Qan analizləri – Genetik analizlər Uşaq serebral iflicinin müalicəsi Fizioterapiya və reabilitasiya belə uşaqlarda əsas müalicə metodudur. Mütəmadi olaraq aparılmalıdır. Vaxtında aparılan müalicə xəstənin yaşam standartlarını normallaşdırır. Uşaq serebral iflicləri fizioterapevtik olaraq müalicə olunan zaman uşağın yaşı, ümumi sağlamlıq vəziyyəti, xəstəliyinin dərəcəsi, forması, qəbul etdiyi dərman maddələri və individual baxış vacibdir. Müalicənin məqsədi xəstədə hərəki və psixi pozğunluqları yaxşılaşdırmaq, uşaqdakı deformasiyaları əngəlləmək və cəmiyyətə uyğunlaşdırmaqdır. Fizioterapevtik olaraq aşağıdakı metodlardan istifadə olunur: Miorelaksəedici və trofostimuləedici – massaj müalicəvi idman Tonuslandırıcı – duşlar, sualtı duş-massaj, hovuz, talassoterapiya, dənizdə çimmə və s. Psixostimuləedici – elektroterapiya Əks göstərişlərı: epileptik tutmalar, kompensə olunmuş hidrosefaliya, psixoloji pozğunluqlar (demensiya, oliqofreniya, ideopatiya). Serebral ifliclərin hər bir növündə müalicəvi idman və iqlim müalicəsi (evpatoriya) göstərişdir. Fizioprofilaktikası Məqsəd uşaq serebral ifliclərində xəstəliyin proqressiv gedişini əngəlləmək. Lokomator disfunksiyanı aradan qaldırmaq (miorelaksəedici metodlarla) və psixoemosional statusu normallaşdırmaq (psixostimuləedici metodlar) © Materiallardan istifadə edərkən hiperlinklə istinad olunmalıdır. https://hekimtap.az
Published: 28.05.2018
Daban şporu (Daban mahmızı)
Daban şporu nədir? Pəncə, demək olar ki, bütün gün ərzində çox güclü yüklənmələrə məruz qalır. Pəncə daim 50, 70, hətta 100 kq çəki "daşıyır". Məhz bu səbəbdən pəncənin alt hissəsində olan bağlarda bəzi mənfi fakrorların təsirindən çox asanlıqla kiçik yırtıqlar əmələ gələ bilər. Adətən belə mikroyırtıqlar öz özüə bitişir. Lakin bəzən bu baş vermir və bu yerdə və ətraf toxumalarda iltihab yaranır. Daban sümüyü bu iltihaba cavab olaraq böyüməyə başlayır, sümükdə iti çıxıntı əmələ gəlir. Bu çıxıntıya "daban şporu" deyilir. Daban şporu həm bir, həm də hər iki pəncədə əmələ gələ bilər. Daban Şporu kimlərdə rast gəlinir? Bu kifayət qədər yayılmış pozulmadır. Adətən daban şporu 40 yaşından sonra əmələ gəlməyə başlayır. Qadınlarda bu pozulmaya kişilərlə müqayisədə daha tez-tez təsadüf edilir. Daban Şporlarının yaranma səbəbləri nələrdir? Tibbdə bu pozulmanın səbəbləri məlum deyil. Lakin mütəxəssislər bu pozulmanın bəzi risk faktorlarını ayırd edirlər: – Yastıpəncəlik; – Artıq çəki; – Podaqra; – Ayaq oynaqlarının xəstəlikləri və iltihabları (artroz, osteoartroz, artrit və s.); – Travmalar (xüsusilə daban sümüyü travmaları); – Maddələr mübadiləsi pozulmaları; – Ayaqlarda qan dövranı pozulmaları ilə müşayiət olunan xəstəliklər (şəkərli diabet və s.); – Həddən artıq yükləmələr (adətən idmançılarda); – Bəzi onurğa xəstəlikləri. Daban Şporlarının əsas əlamətləri nələrdir? – Daban şporların əsas simptomu hərəkər və fiziki yükləmə zamanı dabanda olan güclü ağrılar. Belə ağrılar həmçinin insan uzun müddət ərzində uzandıqdan və ya oturduqdan sonra yeriməyə başladıqda əmələ gəlir. (bunlara "start ağrılar" deyilir). – Ağrılar çox kəskin olur və əsasən günün birinci yarısında daha çox hiss olunur. Daban Şporlarının diaqnozu necə qoyulur? Daban şporu diaqnozun qoyulması üçün həkim xəstədə pəncəni müayinə edir və xəstəni rentgen müayinəsinə göndərir. Rentgen şəklində daban sümüyündə olan iti çıxıntı görünür. Məhz bu çıxıntı xəstədə ağrılara səbəb olur. Daban Şporu necə müalicə olunur? Daban şporu kompleks şəklində müalicə olunur : 1. Dərmanlar vasitəsilə – Ağrıkəsicilər – İltihabəleyhinə preparatlar, 2. Xüsusi ortopedik vasitələrin istifadəsi – Ortopedik ayaqqabı içlikləri-supinatorlar – Daban altına qoyulan xüsusi yumşaq içliklər 3. Fizioterapiya – Lazeroterapiya – Ultrasəs terapiyası – Zərbə-dalğa terapiyası – Manual-terapiya 4. Müalicəvi ayaq məşqləri və ayaq əzələlərinin dartınma məşqləri 5. Çox nadir hallarda daban şporu zamanı cərrahi müalicə tətbiq oluna bilər. Daban Şporlarının yaranmasından necə qorunmaq olar? – Ayaqqabı seçərkən ayağa uyğununa və rahatlığına önəm verilməlidir. – Xüsusilə sərt sethlərdə ayaqyalın qacışdan və gəzintidən uzaq durmaq lazımdır. – Dabansız və ayaq tağını itirən ayaqqabılardan uzun müddətli istfadə edilməməlidir. – Həddindən artıq bədən çəkisindən və piylənmədən qorunmaq lazımdır. © Materiallardan istifadə edərkən hiperlinklə istinad olunmalıdır. https://hekimtap.az
Published: 26.05.2018
...
