Войдите используя:
Страна:
Азербайджан
Язык:
Русский
Автор: Revmatoloq-Osteopat Əli Əlizadə, Əlaqə: 050 367-41-47
Lordoz və kifoz nədir? Onurğa sütunu boyundan başlayaraq büzdüm hissəsinə qədər davam edir. O, bir sıra vacib funksiyaları yerinə yetirir: başa və ətraflara dayaqdır; onurğa beynini müdafiə edir; həmçinin hərəkəti təmin edir. Onurğa sütunu 3 seqmentə bölünür: boyun, döş və bel nahiyələri. Əgər onurğa sütununa yandan baxsaq, görərik ki, boyun və bel nahiyələrində qabarıqlıq önə, döş nahiyəsində isə qabarıqlıq arxa tərəfədir. Onurğa sütununun vəziyyətindəki hər hansı kənara çıxmalar ağrı, halsızlıq, tarazlığın pozulması və qamət pozulmalarına səbəb ola bilir. Onurğa sütununun normal əyriliklərindən kənara çıxmalar onurğanın deformasiyaları adlanır. Bura daxildir: Kifoz (qozbellik) - bu tip deformasiya onurğa sütununun yuxarı şöbəsinin normadan artıq anormal əyilməsidir. Lordoz - bu tip deformasiya zamanı onurğanın normadan artıq əyilməsi baş verir. Nəticədə budlar arxaya doğru yerləşmiş və qarın önə qabarmış kimi görünür. Yastı bel sindromu (onurğanın əyriliyinin azalması) Skolioz (onurğanın yana əyilməsi) Lordoz və kifozun hansı növləri var? Kifozun növləri Postural kifoz: kifozun ən geniş yayılmış növüdür. Yaranma səbəbi oturma qaydasının və qamətin düzgün olmamasıdır. Şeyerman kifozu: onurğa sütununun ciddi struktur anomaliyası nəticəsində yaranır. Əyrilik adətən kəskin və sərt olur. Anadangəlmə kifoz: doğuşdan olur. Bətndaxili dövrdə onurğa sütununun düzgün inkişaf etməməsi nəticəsində yaranır. Lordozun növləri: Postural lordoz: yaranma səbəbi artıq çəki və qarın-bel əzələlərinin kifayət qədər güclü olmamasıdır. Travmatik lordoz: Onurğa sütununun travması nəticəsində yaranır, nəticədə onurğa önə əyilir. Əməliyyat sonrası hiperlordoz: hiperlordoz onurğanın önə həddən artıq əyilməsidir. Bu laminektomiya əməliyyatından sonra yarana bilər. Sinir-əzələ lordozu: səbəbi müxtəlif növ sinir-əzələ xəstəlikləri ola bilər. İkincili lordoz: bu tip lordoz bud-çanaq oynaqlarında anomaliya nəticəsində budların bükücü kontrakturası nəticəsində yaranır. Kifoz və lordozun simptomları hansılardır? Kifozun əlamətləri: Kürək hissədə donqarlıq Baş adətən önə yerdəyişir Önə əyilən zaman kürək hissə adətən yuxarı olur. Beldə ağrı və yorğunluq Tənəffüsün çətinləşməsi Lordozun simptomları:Swayback pozası (qarın önə qabarmış olur) Beldə və ayaqlarda ağrı Ayaqlarda iynəbatma hissi və keyimə Ayaqlarda zəiflik Müalicəsi Kifozun və lordozun müalicəsi müxtəlif faktorlardan asılı olaraq dəyişir: ağırlıq dərəcəsindən, yaranma səbəbindən, xəstənin yaşından və ümumi vəziyyətindən və s. Onurğa sütununun korreksiyası osteopatiya və reabilitasiya ilə aparılır. Xəstəyə düzgün qamətə, düzgün oturma qaydasına nəzarət olunması tapşırılır. At minmək, üzgüçülüklə məşğul olmaq tövsiyyə olunur. Bəzi pasientlərə həkim korset də tövsiyyə edə bilər. © Materiallardan istifadə edərkən hiperlinklə istinad olunmalıdır. https://hekimtap.az
Опубликовано: 13.03.2021
Skolioz nədir? Skolioz – onurğa sütununun frontal müstəvidə əyilməsidir. Uşaqlarda qamət pozğunluğu adətən intensiv boy artımı zamanı yaranır. Skolioz – onurğa sütununun boylama ox ətrafında patoloji əyilməsidir. Bu zaman daxili orqanlarda da dəyişikliklər baş verir. Orqanlar sıxılır, öz vəziyyətlərini dəyişir. Nəticədə sonradan həmin orqanların funksional pozğunluğu yaranır. Skolioz qızlarda oğlanlara nisbətən 9 dəfə daha çox rast gəlinir. Risk qrupuna 5-12 yaş arası uşaqlar daxildir. Bu period zamanı onurğa sütunu sürətlə böyüyür. Əgər uşaq düzgün əyləşmirsə, fiziki hərəkətlərlə məşğul olmursa onda skolioz tez-tez rast gəlinir. Uşağın yaşından asılı olaraq skoliotik deformasiyanın 3 növü ayırd edilir: Körpə və ya infantil — 3 yaşa qədər uşaqlarda; Uşaq və ya yuvenil — 3 - 10 yaş arası; Yeniyetmə — 10 - 18 yaşa qədər rast gəlinir. Adətən valideynlər uşaqları 8-14 yaş arası dövrdə bu problemlə əlaqədar həkimə gətirirlər. Bu periodda xəstəliyin simptomları daha qabarıq şəkildə görünür. Bəzən bu patologiyanı ancaq planlı tibbi müayinə zamanı aşkarlayırlar. Əyilmənin istiqamətindən asılı olaraq skoliozun aşağıdakı növləri ayırd edilir: С-şəkilli (1 qövs ilə); S-şəkilli (2 qövs ilə); Z- şəkilli (3 qövs ilə). Onurğanın döş, bel və ya oma şöbələrində forması dəyişir. Əgər deformasiya 2-3 nahiyəni əhatə edirsə buna kombinə olunmuş skolioz deyilir. Skoliozun simptomları Skoliozun əlamətləri onurğanın boylama ox ətrafında əyilmə dərəcəsindən asılıdır: l dərəcə. Onurğa sütunu 10 dərəcəyə qədər əyilib. Müayinə zamanı kürək sümüklərinin asimmetriyası, qamət pozğunluğu, çiyinlərin müxtəlif hündürlükdə olması qeyd olunur. ll dərəcə. Onurğa sütunu boylama ox ətrafında fırlanır və 10-25 dərəcə əyilir. Düz vəziyyətdə kürək sümüklərinin, sarğı büküşlərinin asimmetriyası qeyd olunur. lll dərəcə. Bu zaman bir kürək digərindən nəzərə çarpacaq dərəcədə yuxarı olur. Çanaq sümükləri əyilir, bir ayaq digərindən qısa olur. Fəqərələr pazvari forma alır, qabırğalar zonasında qabarıqlıq qeyd olunur. Xarici əlamətlərlə yanaşı daxili orqanlara da təzyiq olduğundan ümumi əhval ruhiyyəyə təsir edir. Uşaqda başağrıları, təngənəfəslik, yorğunluq qeyd olunur, hərəkətlər məhdudlaşır. Orqanların yerdəyişməsi ilə əlaqədar həzm və sidik ifrazat sistemində pozğunluqlar yaranır. lV dərəcə. Ən ağır dərəcədir, bu zaman bütün bədən deformasiyaya məruz qalır. Qabırğa zonasındakı qabarıqlıq öndə və arxada qeyd olunur. Həyati vacib orqanlar (ağ ciyərlər, ürək, qaraciyər) normal fəaliyyət göstərə bilmir. Uşağın boynunda, çanağında, ətraflarında güclü ağrı qeyd olunur. Əllər və ayaqlar keyiyir. Vegetativ pozğunluqlar nəticəsində ürək döyüntülərinin və arterial təzyiqin artması olur. İmmun sistem zəifləyir, uşaq tez-tez xəstələnir. Skoliozun səbəbləri Səbəbdən asılı olaraq skolioz anadangəlmə və qazanılmış olur. Anadangəlmə skolioz dölün onurğa sütununun hamiləlik dövründə bətndaxili formalaşmasının pozulması nəticəsində yaranır. Qazanılmış skolioz aşağıdakı səbəblərdən yaranır: Doğuş travması; Mərkəzi mənşəli uşaq iflici; Əzələ distrofiyası; Poliomielit; Onurğa beyninin zədələnməsi; Metabolik pozğunluqlar; Onurğa sütununa həddən artıq vertikal təzyiqin artması; Düzgün olmayan vəziyyətdə oturmaq və gəzmək Uşaqların parta arxasında düzgün olmayan vəziyyətdə oturması skoliozu formalaşdıran əsas faktorlardandır. Məhz buna görə də valideynlər və müəllimlər evdə və məktəbdə uşağın düzgün oturmasına diqqət yetirməlidirlər. Skoliozun diaqnostikası Onurğa sütununun rentgenoqrafiyası aparılır. Əgər skolioz zamanı daxili orqanların xəstəlikləri də yaranarsa, kardioqrafiya, daxili orqanların ultrasəs müayinəsi, müvafiq ixtisas həkimlərinin konsultasiyası məsləhət oluna bilər. Skoliozun müalicəsi Onurğa sütununun korreksiyası osteopatiya və reabilitasiya ilə aparılır. Xəstəyə düzgün qamətə, düzgün oturma qaydasına nəzarət olunması tapşırılır. At minmək, üzgüçülüklə məşğul olmaq tövsiyyə olunur. ll-lll dərəcəli skoliozun müalicəsində əlavə metodlar da tövsiyyə olunur: fizioterapiya; osteopatiya; korset Skoliozun cərrahi yolla korreksiyası ancaq lll-lV dərəcəli skoliozda, əgər daxili orqanların ciddi sıxılması varsa aparılır. Uşaq yaşlardan skoliozun müalicəsi proqnostik cəhətdən qənaətbəxş sayılır. Onurğa sütununun elastikliyi qorunduqca, onun vəziyyətini korreksiya etmək mümkün olur. © Materiallardan istifadə edərkən hiperlinklə istinad olunmalıdır. https://hekimtap.az
Опубликовано: 23.02.2021
Dərinin üst qatının(epidermisin) zədələnməsi ilə gedən...
Автор: Dermatoveneroloq Şövgü Salahov, 055 557-79-29
İxtiozlar İxtioz nədir? Yunancadan tərcümədə balıq anlamına gələn bir söz olub,quruluq, hiperkeratoz, və qabıqlanma nəticəsində dərinin balıq pullarına bənzər görünüm aldığı xəstəlikdir. İxtiyoz vulqaris daha çox yayılmış növ olub demək olarki hər 25 doğuşdan bir təsadüf olunur və bu ixtiyoz xəstəliyinin ən yüngül forması kimi dəyərləndirilir.Xəstəliyin yaranması genetik olub bəzi xromosomlorda olan defektlərlə əlaqəlidir. İxtiyoz vulqaris növü ilk 3-6 aylarda özünü biruzə verir və vücudumuzun demək olar ki çox hissəsini incə, quru, boza çalan rəngdə qabıqlarla örtür. Pulcuqlara bədənin hər sahəsində rast gəlinsədə daha çox dizlərdə,dirsəklərdə daha bəlirgin olur. Xəstəlik gənclik illərində daha zəifləməkdə olub ömür boyu davam edir. Yay aylarında daha da azalmaqda olub qış ayalrında həm quruluq, həm də qaşınma arta bilər. Bəzi şiddətli formalarda başın tüklü hissəsi, üz nahiyəsi tutula bilər və əllərdə daha dərin çatlamalar, qaşınma, göynəmə hissi yaradar. Xəstələr ömür boyu xəstəliyin şiddətindən,formasından asılı olaraq nəmləndirici kremlərdən,məlhəmlərdən istifadə etməlidir. Bəzi ağır formalarda əgər xəstə hamiləlik düşünmürsə və ya artıq həmilə qalmayacaqsa asitretin qrup preparatlardan istifadə edib müəyyən müddətə remissiyalar almaq olar. Dəri soyulması - Peeling skin Dəri soyulması nədir? Dərinin buynuz qatının davamlı olaraq özü özlüyündən soyulması şəklində bir xəstəlikdir. Dəri soyulmasının etiologiyası Etiopatogenez tam olaraq öyrənilməsədə genlərdə ressesif keçən və mutasiya nəticəsində anormal filagrinin yaranmasıdır. Bunun nəticəsində keratin qatın başqa qatlarla yapışması pozulur və mütəmadi olaraq dəridə soyulma baş verir. Xəstəlik doğuşdan yaranır və lap kiçik yaşlarda özünü biruzə verir. Demək olar ki çox insanlarda bütün həyatı boyu davam edir. Bədənin istənilən sahəsində rast gəlinə bilər ama daha çox əllərdə və ayaqlarda rast gəlinir. Bu zaman dərinin üst hisəsi incə qabıqlanmalar halında tökülür. Dəri soyulmasının əlamətləri. Xəstəlik əsasən simmetrik yaranır yəni hər iki əlin və ya ayağın dərisində eləcədə bədənin,gövdənin hər iki tərəfində əmələ gəlir.Dəridə iltihab demək olar ki rastlanmır ama çox nadir də olsa dəri soyulması ilə yanaşı azacıq iltihablı dəri müşahidə oluna bilər. Xəstələrin dərisində azacıq qızarıqlıq və vezikulyasiya(sulu xırda qabarcıqlar) olur. Eksfolyasyon (dərinin sürətlə qopması) isə çox şiddətlidir. Xəstəlik ilin bütün fəsillərində yaransa belə daha çox yay aylarında şiddətlənir. Xəstəliyin akral formasında əsasən əl və ayaqların üst hissəsi zədələnir və çox az da olsa qaşıntı ilə müşayət oluna bilər. Dəri soyulmasının xüsusi bir müalicə sxemi yoxdur ancaq mütəmadi olaraq nəmləndirici kremlərdən istifadə etmək,ikincili infeksiyalar və göbələk yaranmasının qarşısını almaq üçün yerli və daxilə tayin olunan preparatlardan istifadə etmək lazımdır. Əl-Ayaq keratodermaları Ovucun içində və ayaq altı nahiyədə buynuz qatın qalınlaşması hesabına yaranan xəstəlikdir. Bir çox xəstəliklər (PRP, əl-ayaq psorizaı, xroniki ekzema, göbələk xəstəlikləri və s) zamanı ikincili olaraq belə hallar yarana bilir. Eləcədə heç bir yanaşı xəstəlik olmadan da əl və ayaqda həddindən artıq dərinin qalınlaşması və kobudlaşması əmələ gələ bilər.Bəzən də daxili orqan xəstəlilərinin bəziləri (kardiomiopatiyalar, qida borusu xərcəngi və s) zamanı ikincili olaraq belə hallara rast gəlinə bilər. Xəstəlik doğuşdan və eləcədə erkən yaşlardan yarana bilir. Genetik olaraq da bəzi xromosomlarda olan defektlər nəticəsində belə xəstəliyə rast gələ bilərik və çox az da olsa ailənin bir neçə üzvündə eyni vaxtda görünə bilən bir hallar olur. Əl və ayaqlar əsasən simmetrik zədələnir. Zədələnən sahələr çox qalın,kobud və fissurlu (dərin çatlamalar) olur. Çox zaman sarımtıl rəngə çalan bu dəridə olan kobudlaşma çox şiddətli ağrı verərək xəstənin əmək qabiliyyətini aşağı salır.Zədələnmiş dəri sağlam dəridən kəskin sərhədlə fərqlənir. Əgər səbəb olan xəstəlik varsa mütləq dəqiqləşdirilib müalicə olunmalı yox əgər genetik meyilli səbəbdən yaranıbsa xəstə ömür boyu nəmləndirici kremlərdən ,məlhəmlərdən istifadə etməli və travmalardan uzaq durmalıdır. Keratozis pilaris Bu xəstəlik xalq arasında qaz dərisi kimi məşhurdur. Xəstəlik daha çox yuxarı ətraflərın bazu nahiyəsinin bayır hissəsində olur və zamanla arta və azala bilir. Qadınlarda kişilərə nisbətən 2 dəfə çox rast gəlinir. Kosmetoloji defekt yaradan bu xəstəlik başqa heç bir narahatçılıq yaratmır və çox zaman idiopatik gedişlidir və altda yatan bir xəstəlik lə əlaqəsi yoxdur. Dərinin nahamar görünüşü,quru olması, bəzən daha çox qabararaq əllə sürtdükdə əli dalaması kimi əlamətləri olur. Dərini nəm tutmaq və hava şəraitinə,geyimlərə diqqət etməklə uzun müddətli sakitləşmə əldə etmək olar. © Materiallardan istifadə edərkən hiperlinklə istinad olunmalıdır. https://hekimtap.az
Övrə
Övrə nədir? Övrə dəri və selikli qişalarda olan kiçik qan damarlarından ətraf toxumalara müvəqqəti olaraq plazma sızması nəticəsində yaranan və qısa sürən şişliklər ilə seyr edən xəstəlikdir. Xəstəliyin adı latıncadan urtika (gicitkən) sözündən götürülmüşdür. Övrənin etiologiyası Övrə çox fərqli səbəblərdən yarana bilər. Müxtəlif dərman preparatlarından(ampisillin,penisillin,təzyiq dərmanları,aspirin,radioloji kontrast maddələr və s) istifadə etdikən sonra, müxtəlif qida maddələrinin qəbulndan, həşərat sancması və dişləməsindən, müxtəlif qızdırmalı və infeksion xəstəliklərdən, parazitar xəstəliklər, qalxanvarı vəzin xəstəlikləri, helikobakter pilori mikrobu və bir çox səbəblərdən yarana bilir. Eləcədə autoimmun xəstəliyi olan (vitiliqo,revmatoid artrit) insanlarda, şəkər xəstələrində, pernisiyoz anemiyası olan insanlarda paralel olaraq övrəyə rast gəlinir.Ama daha çox olaraq övrə idiyopatik (heç bir səbəb tapilmadan) gedişli olur.Bu və ya digər səbəblərdən yaranan övrə zamanı histaminin təsiri nəticəsində həm şişkinlik həm də lezyonlarda qaşınma hissi olur ki bu da qaşındıqca daha çox qıcıqlanmaya və histaminin daha çox ifrazına səbəb olur. Övrənin əlamətləri Eritemalı,ödemli,ətraf dəriyə görə biraz daha qabarıq bəzən qaşınma hissi yaradan papulalar və plaklar formasında yaranır. Hər yaşda rast gəlinə bilər. İnsanların 15-20 % i yaşamları boyunca övrə ilə xəstələnə bilər.Əsasən klassik tipi daha çox yayılmışdır və birdə son illərdə “induklənəbilən” tip olaraq tanınan fiziki səbəblərdən yaranan övrə eləcədə digər səbəblərdən yaranan övrə məlumdur. Klassik tipin övrənin də gedişatına görə iki forması məlumdur; səpgilərin anidən ortaya çıxması və 6 həftədən az zaman içərisində sağalması ilə gedən kəskin övrə forması və səpgilərin 6 həftədən uzun zamanda sağalması eləcədə tez-tez təkrarlaşması ilə gedən xroniki övrə forması.Dolayısıyla bütün övrələr başlanğıcda kəskin formada başlayır ama zamanla gedişatına görə xroniki və ya başqa formalarda davam edə bilər. Xroniki övrədə səpgilərin yarnması sürəti və şiddəti dəyişkəndir. Aylar, bəzən də illər boyunca təkrarlayan xəstəlik hücumları xəstəni çox narahat edə bilir. Xroniki övrə diaqnozu qoymaq üçün şərtlərdən biri, övrə xəstəliyi olan və bununla bağlı müalicə almayan xəstədə həftədə ən azı iki dəfə yaranan səpgilərin olmasıdır. Övrə papulaları və ya plakları ən çox gövdə də olmaq üzərə bədənin istənilən nahiyəsində yarana bilər. Günün istənilən saatında qəfildən yarana bilir. Övrə tipik olaraq eritemalı və ya bəzən solğun rəngdə,özündən sonra iz buraxmayan ödemli plaklardır. Səpgilər dəqiqələr içində yaranır, qısa zamanda ətrafına doğru böyüməyə başlayır və bu şəkildə bir biriylə birləşməyə meyilli olur. Bəzən də çox böyük ölçüyə çata bilir. Çox zaman qaşınma hisii ilə yaranan bu səpgilər əl və ayaq səthində yarandıqda daha şiddətli qaşınma hissi yaradır. Ama bu qaşınma nahiyələrində çox zaman ekskoriasiyalar(qaşınma ilə bağlı sıyrıqlar) müşahidə olunmur. Bu əsasən övrə olan nahiyələrin dırnaqla deyil ovuşdurmaqla daha rahat sakitləşməsi nəticəsindədir. Kəskin forma övrə daha çox uşaqlarda və gənclərdə,xroniki forma isə daha çox yaşlı insanlarda rast gəlinir. Əlavə olaraq qeyd edim ki xroniki forma qadınlarda kişilərə nisbətən iki dəfə daha çox rast gəlinir. Ödemli plaklar cəhrayı və ya qırmızı rəngdə olur. Yuvarlaq,oval və polisiklik şəkillərdə yaranan övrə səpgiləri bəzən tam olmayan bir halqa şəklində də görüləbilər. Övrə plakları qəfildən yarandığı və böyüdüyü kimi 3-4 saat içərisində daxildən plazma maddəsi geri sorular və heç bir iz buraxmadan itib gedə bilər.Bir səpginin 24 saatdan uzun qalması çox nadir olur.Ancaq eyni vaxtda bir bolgədə yaranıb və solan lezyonla eyni vaxtda başqa bölgədə yeni lezyonlar yarana bilər və bu xəstəliyin burdan batıb başqa yerdən çixması kimi el dilində söylənilir.Xroniki gedişli övrənin uzun müddət verdiyi qaşınma insanlarda gərginlik,depressiya ,yuxu pozgunlugu və xəstəliyin heç vaxt sağalmayacağı kimi hisslərin yaranması hallarına gətirib çıxarır.Eləcədə bəzi xəstələrdə anjioödem dediyimiz bir vəziyyət yarana bilər ki bu da ağız,dodqların,göz ətrafının qəfildən şişməsidir. Burda qorxulu hal heç də xəstələrin kosmetoloji problem yaşaması deyil bəzən bu şişkinliyin bronxlarda baş verə bilməsidir ki,əgər vaxtında müdaxilə olunmazsa çox ağır fəsadlara,xəstənin boğulmasına bəzəndə boğularaq ölümünə səbəb ola bilər. Övrənin diaqnozu Əsasən xəstəliyin yaranmasına ,qəfil yaranan səpgilərin tez bir zamanda itməsi və ya uzun müddət təkrarlaşması, eləcədə xəstənin verdiyi məlumat,qeyd etdiyimiz kimi anjioödemlərin olması və kliniki görüntü diaqnoz qoymağa yetərlidir. Dəstək üçün qan,sidik ,nəcis analizləri (İgE, umumi qan, nəcisdə parazitlər, mədə möhtəviyyatında helikobakterin axtarılması, hormonların baxılması, qanda dəmirin səviyyəsi və s) və çətin hallarda biopsiyadan istifadə edilir. Övrənin növləri Qeyd etdiyimiz kimi əsasən klassik övrə rast gəlinir ama son vaxtlar soyuq övrəsi (daha çox soyuğun təsirindən sonra başlayır), kontakt övrə(müxtəlif əşyaların bədənə uzun müddət travma etməsindən sonra yarana övrə),basınc övrəsi,hamiləliyin övrəsi, xolinergik övrə və s formalara rast gəlinir. Övrənin müalicəsi İlk növbədə xəstəliyin yaranmasına səbəb olan amili tapib ortadan qaldırmaq və səbəb olacaq başqa bir xəstəlik varsa onu araşdırıb müalicə etmək lazımdır.Əsas müalicə preparatları isə antihistamin preparatlardır ki bunlar da həkimin nəzarəti altında aparılır. Xəstənin vəziyyətinə xəstəliyin sürətinə və şiddətinə uygun olaraq hansı dozada və hansı zaman müddətində qəbul edilməsi təyin edilir. Övrə xəstəliyi xroniki gedişli olsada dəqiq müayinə və müalicə nəticəsində xəstəlikdən birdəfəlik sağalmaq mümkündür. Övrənin profilaktikası Əsasən spirtli içkilərdən,aspirindən,qıcıqlandırıcı qidalardan uzaq durmaq və hava şəraitinə diqqət etmək lazımdır çünki çox soyuq və çox isti hava xəstəliyi artlra bilər. © Materiallardan istifadə edərkən hiperlinklə istinad olunmalıdır. https://hekimtap.az
Опубликовано: 14.02.2021
Katarakta
Автор: Oftalmoloq Cərrah Anar Quliyev , Əlaqə: 050 220-37-75
40 yaşdan yuxarı insanlar arasında ən çox görülən görmə itkisi və dünyadakı korluğun əsas səbəbi olan katarakt haqqında məlumat əldə edə bilərsiniz. Katarakt nədir? Kataraktın səbəbləri, simptomları və müalicəsi. Katarakta nədir? Büllurun şəffaflığını itirərək bulanmasıdır. Başqa sözlə, dumanlı bir şüşədən baxırmış kimi görmə təhrifidir. Katarakt orta yaşdan yuxarı insanlarda görülən bir göz xəstəliyidir, ancaq yeni doğulmuş körpələrdə, şəkərli diabet xəstələrində, gözündəki fiziki xəsarətlərdən sonra və uzun müddət kortizon dərmanı istifadə edənlərdə görülə bilən bir göz xəstəliyidir. Kataraktanın əlamətləri: Görmə qabiliyyətində tədricən azalma; İşığa həssaslıq (parıltı); İki görmə; Oxumaq çətinliyi; Zəif gecə görmə; Rəngin solması və ya saralması; Eynək nömrələrinin tez-tez dəyişdirilməsi. Kataraktanın səbəbləri Kataraktların əksəriyyəti gözün büllurunu təşkil edən toxumada yaşlanma və ya zədə nəticəsində dəyişiklikdə inkişaf edir. Digər sağlamlıq problemlərinə səbəb olan bəzi irsi genetik xəstəliklər katarakt riskini artıra bilər. Katarakt digər göz xəstəlikləri, keçirilmiş göz əməliyyatları və ya diabet kimi tibbi vəziyyətlər də səbəb ola bilər. Steroid dərmanların uzun müddətli istifadəsi kataraktın inkişafına da səbəb ola bilər. KATARAKT NECƏ OLUNUR? Kataraktın meydana gəldiyi büllur gözün rəngli hissəsinin (iris) arxasında yerləşir. Büllur gözlərə daxil olan ışığı fokuslayır və retinada aydın və kəskin şəkillər yaradır (gözdəki işığa həssas membran kameradakı bir film kimi işləyir). Yaşlandıqca gözlərdəki büllur daha az çevik, daha az şəffaf və qalın vəziyyətə gelir. Yaşla əlaqəli və digər tibbi vəziyyətlər büllurun içindəki toxumaların parçalanmasına və bir-birinə yığılmasına səbəb olur; bu, büllur içərisindəki kiçik sahələri bulanıqlaşdırır. Katarakt inkişaf etməyə davam etdikcə bulanma daha sıx olur. Katarakt, işığın büllurdan keçərkən dağılmasının qarşısını alır və kəskin şəkildə müəyyən edilmiş bir görüntünün retinaya çatmasının qarşısını alır. Nəticədə, görmə qabiliyyətiniz azalır. Katarakt ümumiyyətlə hər iki gözdə inkişaf edir, lakin bərabər olmur. Bir gözdəki katarakt digərlərindən daha inkişaf etmiş ola bilər və gözlər arasında görmə fərqlərinə səbəb ola bilər. KATARAKT ÜÇÜN RİSK FAKTORLARI Katarakt riskini artıran amillər bunlardır: Artan yaşı; Diabet; Günəş işığının çox olması; Siqaret çəkmək; Piylənmə; Hipertoniya; Əvvəlki göz zədəsi və ya iltihab; Əvvəlki göz əməliyyatı; Kortikosteroid dərmanlarının uzun müddətli istifadəsi; Həddindən artıq miqdarda spirt içmək; Kataraktanın müalicəsi Katarakt müalicəsində yeganə seçim əməliyyatdır. Katarakt görmə kəskinliyini müəyyən bir səviyyəyə endirdikdə, müalicə edilməlidir. Xəstənin peşə funksiyalarına və ya gündəlik həyatına mənfi təsir göstərməyə başlayarsa, erkən mərhələdə müalicə edilə bilər. Son illərdə katarakt cərrahiyyəsində mühüm yeniliklər yaşanır. Mükəmməl göz içi linzaların istifadəsi ilə xəstələr katarakt əməliyyatından sonra həyatlarını keçmişə nisbətən daha rahat davam etdirə bilirlər və multifokal göz içi linzaları sayəsində yaxın və uzaqları eynəksiz görə bilirlər. Katarakt əməliyyatı, tutqun linzaların götürülməsini və süni lenslə əvəz edilməsini əhatə edir. Göz içi lensi adlanan süni lens təbii lenslə eyni yerə qoyulur. Bəzi insanlar üçün süni lens digər göz problemləri üçün uyğun deyil. Bu hallarda, katarakt çıxarıldıqdan sonra görmə eynək və ya kontakt linzalarla düzəldilə bilər. Katarakt əməliyyatı ümumiyyətlə ambulator şəraitdə aparılır, yəni əməliyyatdan sonra xəstəxanada qalmağınıza ehtiyac qalmır. Katarakt əməliyyatı ümumiyyətlə təhlükəsizdir, lakin infeksiya və qanaxma riski ola bilər. Katarakt əməliyyatı, retina dekolmanı riskini artırır. Prosedurdan sonra bir neçə gün narahatlıq hiss edilə bilər Hər iki gözdə katarakt əməliyyatına ehtiyac varsa, həkim ilk əməliyyatdan sonrakə müalicə periodundan sonra ikinci gözdəki kataraktın çıxarılması üçün əməliyyat təyin edəcəkdir. © Materiallardan istifadə edərkən hiperlinklə istinad olunmalıdır. https://hekimtap.az
Miopiya
Miopiya nədir? Miyopia, gözün quruluşunun normadan uzun olması ilə əlaqəli olaraq uzağı dəqiq görməməsidir. Miyopiyada gözə gələn şüalar retinanın üzərində deyil, retinanın önündə dayanır. Miyopi olan insanlar uzaqdakı cisimləri və işarələri görməkdə çətinlik çəkirlər, ancaq yaxınlıqdakı cisimləri aydın şəkildə görə bilirlər. Miyopiya ən çox görülən göz xəstəliklərindən biridir. Ümumiyyətlə ibtidai məktəb yaşında (7-10 yaş) simptomlar göstərir və yetkin yaşa qədər artır. Miopiyanın simptomları Miyopi olan insanlar uzağı görə bilmədıklərinə görə gözlərini qısa bilər və bu da baş ağrısına səbəb ola bilər. Bunun xaricində miyopiya simptomları qısaca: Uzaq cisimlərin bulanıq görmə qabiliyyəti; Gözlərini qısma; Göz yorğunluğundan qaynaqlanan baş və göz ağrısı; Nəqliyyat idarə edərkən, xüsusən gecə saatlarında görmə çətinliyi (gecə miyopiyası); Yol nişanlarını oxumaqda çətinlik . Miyoplar kitab oxumaq və kompüter istifadəsi kimi yaxın görmə fəaliyyətlərində problem yaşamır. Lakin, uzağı görməmək gündəlik fəaliyyətinizi çətinləşdirə bilər. Yuxarıda göstərilən simptomlar ortaya çıxsa, mütləq bir oftalmoloqa müraciət edin. Miyopiya; Eynək, kontakt linzalar və lazerlə müalicə edilə bilən bir problemdir. Uşaqlarda miyopiya simptomları Gözlərini tez-tez və israrla qısmaq; Televiziyaya yaxın və ya sinifin qarşısında oturmaq; Uzaq obyektləri görməmək; Tez-tez göz qırpmaq; Gözləri tez-tez ovuşdurmaq. Bir sözlə, məktəbdə yazı taxtasına göz qısmaq, evdə televizora yaxından baxmaq istəmək və müntəzəm olaraq göz qısmaqla övladınızın miyop olub olmadığını öyrənə bilərsiniz. Uşaqlarda aparılan rutin göz müayinələri göz sağlamlığı üçün çox vacibdir. Bu müayinələr: Doğuşdan sonra 6 ay ərzində; 2, 5-3 yaş arası; Məktəbə başlamazdan əvvəl; Məktəb dövrü ərzində 1 və ya iki ildən bir keçirilir. Miyop dərəcələri hansılardır? Miyopi 3 dərəcədən aşağı olduqda "yüngül miyopiya"; 3-6 dərəcə arasındadırsa "orta dərəcədə miyopi", 6 dərəcədən yuxarı olarsa "yüksək miyopi" adlanır. Uzağı görməmə problemi, gözün 18 yaşına qədər uzanması səbəbindən artır. Bununla birlikdə, 18 yaşından sonra, xüsusilə həddindən artıq yaxından görmə fəaliyyəti göstərənlər (oxu, ekran / mobil telefon istifadəsi və s.) üçün irəliləyiş davam edə bilər. Miyopiyanın təbii gedişində spontan bir azalma yoxdur. Müalicə metodları Eynək və kontakt linzaların yanında lazer və ya göz içi lens əməliyyatı ilə müalicə edilə bilər. Miyopiyanin dərəcəsindən asılı olaraq daima eynək və ya kontakt linzalar taxmanız lazım ola bilər. Eynək taxmaq miyopi dərəcəsini azaltmır. Lakin eynək və ya kontakt linzalar istifadə edilmədikdə dərəcələr daha sürətli irəliləyir. Miyopiyada eynək və kontakt linzalar xaricində lazer və göz içi lens müalicəsi istifadə olunur. Lazer və göz içi linza metodu Ən çox istifadə edilən metodlar LASIK, Femto LASIK, i-LASIK və PRK tətbiqləridir. LASIK miyopi üçün ən geniş yayılmış əməliyyat üsuludur. Cərrah buynuz qişanın üstündə nazik bir qapaq yaratmaq üçün lazer və ya başqa bir cihazdan istifadə edir. Korneanı başqa bir lazerlə şəkilləndirir və qapağı yenidən yerinə qaytarır. PRK ilə aparılan lazer göz əməliyyatlarında, buynuz qişanı formalaşdırmaq üçün lazerdən istifadə olunur. Bu, buynuz qişanın əyrisini düzəldir və işıq şüalarının retinaya tam fokuslanmasına imkan verir. Miyopiyada Lazer Cərrahiyyəsi Lazımdımır? Uzaq görmə problemində lazer; Eynək və kontakt linza taxmamağı üstün tutanlara tövsiyə olunur. Lazerdən sonra% 100 sıfır rəqəminə zəmanət verilmir, lakin miyopi üçün lazerdən sonra 100 nəfərdən 95-i gözlük və kontakt linzalar olmadan tam görə bilir. © Materiallardan istifadə edərkən hiperlinklə istinad olunmalıdır. https://hekimtap.az
Опубликовано: 12.02.2021
Dertmatitis herpetiformis - Dürinq xəstəliyi
Dermatitis herpetiformis (DH) nədir ? Şiddətli qaşınma ilə müşahidə olunan vezikulobulyoz səpgili (işərisi maye ilə dolu olan kiçik ölçülü və qruplaşmağa meyilli səpgilər), glütein enteropatiyası olan(bağırsaqlarda qlüteinli qidalara qarşı diareya yaranması), xroniki dəri xəstəliyidir. Xəstəlik zamanı xüsusilə qanda İgA tipi humoral immun reaksiyanın varlığı xarakterikdir. Xəstəliyin etiologiyası Doku transglutaminazanın həm DH həmdə çöliak (bağırsaqlarda sorulmanın pozulması ilə gedən xəstəlik) xəstəliyinin ortaq antigeni olması sübut olunmuşdur. Bu üzdən xəstələrin bir çoxunda Çölik xəstəliyin əlamətləri (asimptomatik malosorbisiya-bağırsaqlarda sorulmanın pozulması) az da olsa görünür. Bəzi dənli bitkilərdə(buğda ,arpa,çovdar,yulaf və s) olan qlüteinin tərkib hissəsi olan gliadinə qarşı yaranan əks immun reaksiyadır ki bu DH xəstəliyini başladan əsas amil olduğu düşünülür. Bağırsaqlarda yerləşən limfa vəzilərinin ifraz etdiyi İgA tipli humoral immunitetin artması və bu fonda güclənən bəzi protelitik fermentlərin təsiri nəticəsində dəridə içərisi maye ilə dolu olan səpgilər yaranır. Xəstəliyi çox zaman iltihab əlehinə olan bəzi preparatlar və yod praparatları da şiddətləndirə bilər.Xəstəlik ən çox 25-40 yaşları arasında başlayır ama kiçik yaşlı uşaqlardada rast gəlinə bilər. Bundan əlavə kişilər arasında DH xəstəliyinə tutulmaq qadınlara nisbətən çoxdur. Dürinq xəstəliyinin bəzi xəstəliklərlə(haşimato tireoidi,pernisiyoz anemiya,1 tip şəkər və bəzi autoimmun xəstəliklər) eyni zamanda müşahidə olunmasıda sıx rast gəlinən durumdur. Çox az olsa da ailənin bir neçə fərdində rast gəlinə bilər. Xəstəliyin əlamətləri Səpgilər bütün bədəndə yayılmağına baxmayaraq daha çox sevdiyi nahiyələr yuxarı ətrafların xarici səthləri, dizlər,saçlı dəri,üz, qalça nahiyəsidir. Qızarıqlıq fonunda başlayan vezikulyasiyalı səpgilər sonradan qruplaşmağa meyilli olur. Bu üzdən eyni nahiyədə həm içərisi mayeli səpgilərə həm ekskoriasiya olmuş yaralara həmdə üzəri qartmaqla örtülmüş lezyonlara rast gələ bilərik. Xəstəliyin ən çox rast gələn və xəstələr tərəfindən çox şikayət olunan əlaməti qaşınmadır. Hansıki bu qaşınmalar davamlı olaraq xəstəni yorur, qaşındıqca sakitləşmir və xəstənin sinir psixoloji durumunun pozulmasına gətirib çıxarır. Qaşınma ilə bərabər yanma və batma hissi də müşahidə olunur. Mədə bağırsaq sistemində olan pozulmalar DH zamanı çox rast gəlinən bir durumdur. Qanın ümumi analizi zamanı eozinofillərin çox artması izlənilir. Vezikulyasiyalar qısa zaman içərisində açılaraq ekskoriasiya və qartmaqlanma halına gəlir. Selikli qişalar nadir hallarda zədələnir. Bundan başqa xəstələrdə tez tez diareya olması xəstənin ümumi halını pisləşdirir və normal həyat fəaliyyətini pozur. Xəstəliyin diaqnozu Xəstədə yaranan xarakterik səpgilər və onların şiddətli qaşınması eləcədə paralel olaraq bağırsaq sistemində olan pozulmalar(qlütein enteropatiyası) diaqnoz qoymağa imkan verir . Bundan əlavə həkimə diaqnozu dəqiqləşdirməkdə müxtəlif qan analizləri(qan seriumunda anti-Ema,anti-tTG, antigliadin və antiretukilin kimi autoantgenlərin tapılması), çox olmasa belə bəzi xəstələrdə bağırsaqlarda T- limfomanın olması (bu zaman qastroenteroloqların konsultasiyası gərəklidir), dəridən və lazım gələrsə bağırsaqdan götürülən biopsiya komək edir. Xəstəliyin müalicəsi Diaqnoz dəqiqləşdirildiyi surətdə dapson və ya sulfapiridin preparatları ilə müalicəyə başlamaq lazımdır. Ama ilk növbədə qanda bəzi fermentlərin olub ya olmaması yoxlanılmalıdır ki bu dapson preparatını isrifadə edib ya etməyəcəyimizi müəyyənləşdirir. Xəstəlik kontrol altına alındıqdan sonra (qaşınmalar azaldıqda,səpgilər itdikdə, bağırsaq problemləri görünmədikdə) dərman preparatlarının dozası azaldılaraq uzun müddət davam etdirmək lazım gəlir ama vaxtaşırı qanda olan dəyişiklilkləri yoxlamaq şərtiylə. Eləcədə qluteinli qidaların(buğda, arpa, çovdar, yulaf) tamamilə qəbulunun dayandırılması lazımdır. Hətta bir müddət sonra yalnız bu qidaların qəbulunun kəsilməsi nəticəsində dərman preparatlarının qəbulunu dyandırmaq və qluteinsiz dieta şəklində normal həyata davam etmək olar. Çox hallarda dietanı pozmaq yenidən xəstəliyin şiddətlənməsinə gətirib çıxarır. Xəstəliyin profilaktikası Mütləq surətdə qluteinsiz qidalara keçmək lazımdır bu həm xəstəliyin sağalmasına həm də bağırsaqların gələcəkdə başqa onkoloji xəstəliklərdən (bağırsaq xərçəngi,limfoma) qorunmasına kömək olur. © Materiallardan istifadə edərkən hiperlinklə istinad olunmalıdır. https://hekimtap.az
Опубликовано: 02.02.2021
Pemfiqus - Qovuqlu dermatozlar
Pemfiqus nədir Dərinin strukturuna qarşı yaranan antigenlərin yol açdığl iltihablı və dərini zədələyən autoimmun xəstəlikdir. Pemfiqus keratinositlərin birləşmə qabiliyyətini itirməklə bağlı həm dərinin həm də selikli qişaların tutulduğu xroniki və şiddətli gedişli bir qovuqlu dermatozdur. Pemfiqusun etiologiyası Etiopatogenezdə dərinin keratinositlərinin bir birinə yapışmasını yaradan hüceyrə sisteminə qarşı yaranan İgG cinsi autoantigenlərin yaranması rol oynayır.Hüceyrə səviyyəsində gedən bu mürəkkəb proses nəticəsində dərinin üst qatının bazal qatdan qopması nəticəsində böşluqlara maye yığılır və qovuqlar əmələ gəlir. Pemfiqus vulqarisdə əksəriyyət xəstələrdə proses ağız boşluğu selikli qişasından başlayır. Pemfiqusun növləri arasında ən çox yayılanı Pemfiqus vulqaris növüdür və bütün yaş qruplarında rast gəlməklə bərabər ən çox 40-50 yaş arasında yayılmışdır. Genetik yatqınlıq da bu xəstəliyin yaranmasında rol oynaya bilir. Çox az da olsa başqa autoimmun xəstəliklərlə (Pernisioz anemiya,Miasteniya) ilə birlikdə rast gəlinməsi müşahidə olunur. Pemfiqus vulqarisin əlamətləri Ağız boşluğu və ya dəridə yaranmış,içərisi maye ilə dolu olan qovuqlar qısa zamanda partlayaraq ağrılı,tez qanayan,bəzən üzəri qartmaqla örtülü,dəridən kəskin sərhədlə ayrılan eroziyalara və ya yaralara çevrilir. Ağız yaraları ikincili infeksiyaların qoşulması ilə bağlı pis bir iyin yaranmasına səbəb olur. Bəzən də kandida göbələyinin qoşulması nəticəsində ağız böşluğu yaraları ağ rəngli ərplə örtülür. Xəstəlik çox az da olsa ilk olaraq gözləri zədələyərək başlaya bilər. Göz qapaqlarının içəri sərhində yaranan qovuqlar tez bir zamanda eroziyalara çevrilərək sonradan konyuktivitin və başqa göz xəstəliklərinin yaranmasına səbəb olur.Pemfiqus vulqaris ağız boşluğu və göz qapaqlarından başqa digər selikli qişaları da zədələyə bilir. Tənəffüs orqanlarının zədələnməsi zamanı səsin dəyişməsi ,kobudlaşması yaranır eləcədə udqunma çətinləşir və qidalanma pozulur. Dərinin çox hissəsi suluqlu qovuqlarla tutulmuş xəstələrdə genital və anal selikli qişalar da prosesə qoşulur ki bu zaman qadınlara pis qoxulu vaginal ifrazata,qaşınmaya rast gəlinir. Anal nahiyədə yaranan proses defekasiya prosesinin ağrılı olmasına gətirib çıxarır. Ağız boşluğunda yaranan yaralardan sonra taxmini 1-6 ay ərzində bədənin bir çox sahələrində yaranan qovuqlara rast gəlinir və bu 4-8 ay ərzində vücudumuzun demək olar ki çox hissəsini örtür. Dəri səpgilərinin ən çox sevdiyi yerlər sağrı nahiyəsi,genital orqanlar,kürək nahiyəsi və qarın boşluğudur. Xəstədə zamanla yeni qovuqlar yaranır və öncədən partlamış qovuqların yerində eroziyalar və yaxud üzəri qanlı,serozlu qartmaqla örtülmüş yaralar olur ki,bu da eyni bir xəstədə eyni zamanda xəstəliyin bütün elementlərini izləməyə imkan verir Pemfiqusun növləri Kliniki və histopatoloji xüsusiyyətləri ilə fərqlənən 4 ana tipi var. Pemfiqus vulqaris- bu ən çox yayılan növdür. Pemfiqus vejetans- Pemfiqusun bu tipində yumuşaq qovuqlar və ya irinciklər şəklində başlayan lezyonlar sağalarkən vegetan kütlələr yaradır. Ən çox qasıq və qoltuqaltında yaranan bu kütlələr hipertrofik formada və bəzəndə az ifrazat axıntılı olur ki bu da ikincili infeksiya nəticəsində çox xoşagəlməz iy yaradır. Pemfiqus foliaseus-bu tip nadir görülən bir tipdir. Başlanğıc lezyonlar üzdə,saçlı dəridə, sinədə,kürəkdə bəzən heç qovuqlar olmadan bir başa yaralar şəklində başlayıb üzəri sürətlə qartmaqla örtülür və tez bir zamanda bütün bədənə yayıla bilir. Başqa növlərdən fərqli olaraq çox zaman ağız içində yaralara rast gəlinmir. Lezyonlar şiddətli qaşınma və yanma hissi ilə özünü göstərir.Pemfiqus eritematozus.-Bu tip daha çox üz nahiyəsində qabıqlanma və yağlı qartmaqlarla özünü göstərir ki çox zaman yağlı seboreya ilə səhv salina bilər. Bunlardan başqa paraneoplastik pemfiqus, bülyoz pemfiqoid, İgA pemfiqusu, dərman preparatlarına bağlı pemfiqus, herpetiform pemfiqus və endemik pemfiqus kimi xüsusi tipləridə vardır. Pemfiqus vulqaridin diaqnozu Xəstəliyn tanınması istər ağız boşluğu və başqa selikli qişalarda başlayan,eləcədə dərinin istənilən hissəsində yaranan qovuqlu elementlərin varlığı və qısa bir zamanda bu qovuqların partlayaraq eroziya və qanlı qartmaqlarla örtülməsi nəticəsində yaranan kliniki görünüşünə görə, içərisi maye ilə dolu olan qovuqların armudvari sallanması nəticəsində xüsusi şəkillənməsinə görə, zədələnmiş dərinini soyarkən sağlam görünən dəri sahəsinin də rahatlıqla soyulmasına əsasən(Nikolski simptomu) və həkimin yüksək peşəkarlığı nəticəsində olur. Başqa xəstəliklərdən fərqləndirilməsində Tzank sitolojidən (eroziya olan hissəsdən yaxma götürülməsi) istifadə olunur ki bu da yaxmada akontolitik hüceyrələrin tapılması nəticəsində diaqnozu dəqiqləşdirməyə imkan verir. Bəzən də dəri biopsiyasından istifadə edilir ,bu yöntəm diaqnozun dəqiqləşdirilməsində ən dəqiqi hesab olunur. Pemfiqus vulqarisin müalicəsi Xəstəliyin müalicəsində xəstənin yaşı, xəstəliyin hansı səbəbdən yaranması,yayılma dərəcəsi və yanaşı başqa xəstəliklərin olması çox vacibdir. Beləki pemfiqus xəstələrində uzun müddət və yüksək dozada istifadə olunan qlükokortikosteroidlərin şəkər xəstələrinə və təzyiqdən əziyyət çəkən xəstələrə əks təsiri ola bilər. Bu zaman alternativ müalicədən (dapson, xüsusi qrup antibiotiklər və s) istifadə olunmalıdır. Eləcədə müəyyən dərman preparatlarının yan təsiri nəticəsində başlayan pemfiqus zamanı ilk növbədə xəstəliyə səbəb olan dərman qəbulu dayandırılmalıdır. Və yaxud bədənin çox hissəsini tutmuş xəstəlik zamanı çox maye itirilməsi,xəstənin mütləq stasionar şəraitdə yatması və başqa ixtisas həkimlərinin(reanimataoloq,endokrinoloq,kardioloq və s) nəzarəti altında müalicəsi aparılmalıdır. Uzun müddət istifadə olunan steroid preparatların sonradan başqa ağırlaşmalar verməsinin qarşısını almaq üçün xəstə mütəmadi olaraq laborator və instrumental müayinələrdən keçirilməlidir. Xəstəliyin profilaktikası Pemfiqus xəstələrinin müalicə zamanı çox qıcıqlandırıcı və duzlu yemək yemələri qısıtlanmalı bol maye qəbuluna diqqət edilməli və yataq xəstələrində gigiyena şəraitinə xüsusi diqqət yetirilməlidir. © Materiallardan istifadə edərkən hiperlinklə istinad olunmalıdır. https://hekimtap.az
Опубликовано: 25.01.2021
...
