Articles | HekimTap

Hidrosefaliya

Author: Uzman neyrocərrah Ruslan Yunusov

Hidrosefaliya nədir və daha çox kimlərdə rast gelinir? Hidrosefaliya beyin cərrahlarının ən çox üzləşdiyi xəstəlik olub, hərfi tərcümədə “beyində su” demekdir. Əslində isə beyin-onurğa beyin mayesinin beyin daxili boşluqlarda, yəni mədəciklərdə normadan çox toplanmasını ifadə edir. Normal insanlarda da beyin mədəciklərində təxminən 25 ml beyin-onurğa beyin mayesi olur, lakin hidrosefaliyalı xəstələrdə bu mayenin miqdarı 3-4, hətta 10 dəfəyə qədər arta bilər. Hidrosefaliya daha çox 15 yaşına qədər olan uşaqlarda və 50-60 yaşından böyük insanlarda görülür. Statistik məlumatlara görə 15 yaşa qədər olan uşaqlar arasında rastgəlmə tezliyi 2-2,5/1000 nəfərdir, Azərbaycanda isə bu təxminən 3000-4000 nəfər hidrosefaliyalı uşaq deməkdir. Hər yeni doğulan 1000 uşaqdan birində hidrosefaliya görülür. Hidrosefaliyanın səbəbləri hansılardır? Hidrosefaliyanın səbələri anadangəlmə və qazanılma olmaqla iki qrupa bölünür. Anadangəlmə hidrosefaliyalara irsi xəstəliklər, bətndaxili keçirilmiş infeksiyalar və travmalar, sinir sisteminin digər genetik xəstəlikləri səbəb ola bilər. Qazanılma hidrosefaliyalara beyin daxili qanamalar, uşaqlıq dönəmində keçirilən infeksiyalar, kəllə beyin travmaları, həcmli törəmələr və s. ola bilər. Hidrosefaliyanın əlamətləri nələrdir? Hidrosefaliyanın əlamətləri yaşla bağlı olaraq dəyişir: Körpə uşaqlarda hidrosefaliya- daha çox özünü zəif əmmə, qusma, yuxululuq, başın böyüməsi, əmgəklərin qabarıq və gərgin olması, qıcolmalar, səbəbsiz ağlamalar və s.ilə göstərir. Böyük uşaqlarda hidrosefaliya zamanı- baş ağrısı, bulantı və qusma, ümumi halsızlıq, davranış dəyişiklikləri, dərslərdən geri qalma, qıcolmalar, görmə pozğunluqları və s. kimi simptomlar görülür. Yaşlı insanlarda hidrosefaliya zamanı- baş ağrıları, sidiyini tuta bilməmək, yerişin pozulması, əqli zəfliyin əmələ gəlməsi və s. kimi şikayətlər görülür. Hidrosefaliyanın diaqnostikası necə aparılır? Hidrosefaliyanın diaqnozu da yaşla bağlı olaraq fərqli aparılır. Hələ əmgəyi bağlanmamış körpələrdə ultrasəs müayinəsi ilə, daha böyük uşaqlar və yaşlılarda isə komputer tomoqrafiyası ve maqnit rezonans tomoqrafiyası ilə qoyulur. Hidrosefaliyanın dərmanla müalicəsi: Hidrosefaliyanın müalicəsində istifadə olunan dərman maddələrinin təsiri keçici olaraq beyin onurğa beyin mayesini ifrazını azaltmaqdan ibarətdir. Keçici təsir göstərdikləri üçündür ki, uşaqlar uzun illər bu dərmanları almaq məcburiyyətində qalırlar, bu da, məqsədə uyğun deyil. Dərman müalicəsində məqsəd əməliyyata qədər xəstənin simptomlarını azaltmaq olmalıdır, yəni başqa sözlə desək əməliyyata qədər vaxt qazandırmalıdır. Hidrosefaliyanın cərrahi müalicəsi: Hidrosefaliya cərrahi patologiya olduğuna görə müalicəsi də cərrahi üsulladır. Bu üsullar şuntlama əməliyyatı və endoskopla əməliyyatdır. Şuntlamada məqsəd beyindəki artıq mayeni bədənin başqa boşluqlarına yönləndiməkdir. Bu boşluqlar qarın (periton) boşluğu, döş qəfəsi (plevra) boşluğu və ürəkdir. Endoskopla müalicədə əsas məqsəd mədəcikər arasında bağlanmış yolları açaraq beyin-onurğa beyin mayesinin dövranını bərpa etməkdir. Endoskopik müalicənin üstünlükləri hansılardır? Endoskopik əməliyyatın üstünlükləri daha qısa davam etməsi, daha az travmatik olması (xəstənin başında sadəcə bir kəsik olur), bədəndə hər hansı bir yad cisim olmadığına görə buna bağlı ağırlaşmalar olmamasıdır. Bu ağırlaşmalar şunta bağlı infeksiya, şuntun qopması, allergik reaksiyalar və s ola bilər. Təəsüf ki endoskopik müalicə sadəcə seçilmiş xəstələrə tətbiq olunur. Hidrosefaliyanın proqnozu necədir? Hidrosefaliyalı xəstələrin proqnozunu öncədən demək çox çətindir və proqnoz xəstədən xəstəyə dəyişir. Çünki, hidrosefaliya beyni zədələyərək xəstələrin əqli və fiziki inkişafını ləngidir. Proqnoza ən çox təsir edən amillər yanaşı xəstəliklərin olması, xəstənin diaqnoz qoyulan andakı yaşı və müalicənin effektivliyidir. Erkən qoyulmuş diaqnoz və düzgün aparılan müalicə, əmələ gələ biləcək əqli və fiziki inkişaf qüsurlarının azaldaraq daha yaxşı proqnoza səbəb ola bilər. © Materiallardan istifadə edərkən hiperlinklə istinad olunmalıdır. https://hekimtap.az

Published: 19.11.2019

Ruslan Yunusov

3578

Əqli gerilik və Psixi İnkişaf Ləngiməsi, onların təlimə təsiri

Author: Pedaqoq Nigar Gülməmmədli , Əlaqə: 055 365-10-20

Əqli gerilik nədir? Əqli gerilik(oliqofreniya) idrak proseslərinin fəaliyyətinin çatışmazlığıdır. Əqli gerilik zamanı nitqin inkişafdan geri qalması da müşahidə edilir.Yəni, əqli gerilik psixikanın qismən və ya tam ləngiməsidir. Əksərən, pedaqoji baxımsızlıq nəticəsində əqli cəhətdən yaşıdlarından geri qalan uşaqları da bu sıraya aid edirlər. Lakin bu, doğru deyil. Çünki əqli gerilik zamanı beynin üzvi zədələnməsi də müşahidə edilməlidir. Pedaqoji baxımsızlıq yaşayan uşaqlarda isə beynin üzvi zədələnməsi olmur və onlar doğru aparılan təlim nəticəsində öz yaşıdlarına çata bilərlər. Əqli geriliyin səbəbləri hansılardır? Əqli geriliyin yaranmasının səbəbləri çoxdur. Bunlardan ən çox bilinənləri aşağıdakılardır: - Genetika; - Hamiləlik müddətində ortaya çıxmış problemlər (Məsələn,qadının hamiləlik dövründə bir sıra infeksion xəstəliklər keçirməsi); - Doğuş zamanı müşahidə edilən problemlər (Məsələn,doğuş zamanı uşağın uzun müddət oksigensiz qalması); - Sağlamlıq problemləri. Əqli geriliyin əlamətləri hansıdır? Əqli gerilik xəstəlik deyil, yoluxucu deyil. Onun əsas əlaməti intellektin normadan aşağı olmasıdır. Əqli geriliyi olan uşaq ; -daha gec iməkləyə və ya yeriyə bilər? -gec danışa bilər, yaxud nitqi aydın olmaya bilər; -problemləri həll etməkdə çətinlik çəkər; -təfəkküründə pozulma baş verər. Əqli geriliyin dərəcələri hansılardır? İntellektin səviyyəsindən asılı olaraq əqli geriliyin 3 forması ayırd edilir: -Yüngül forma və ya debillik. Bu zaman İQ göstəricisi 50-69 arasını təşkil edir; -Orta forma və ya imbesillik. Burada İQ göstəricisi 35-49 arasında dəyişir; - Ağır forma və ya idiotiya. Bu zaman İQ səviyyəsi 34-dən aşağı olur. Əqli geriliyin diaqnozu necə qoyulur? Əqli gerilikdə diaqnoz əqli qabilliyyətlərin (İQ) ölçülməsi ilə qoyulur. Buraya daxildir: - Beyinin öyrənmək, düşünmək, problem həll etmək qabiliyyəti; - İnsanın müstəqil yaşamı üçün ona gərək olan qabiliyyətləri. Bəs bunlar nələrdir? Məsələn, paltar geyinmək, müstəqil yemək , deyiləni anlamaq, şifahi ünsiyyət bacarığı, yaşıdları və ailə üzvləri ilə ünsiyyət bacarığı və s. İlkin diaqnoz qoyulduqdan sonra uşağın zəif və güclü cəhətlərinə diqqət yetirilməlidir. Diaqnoz təcrübəli psixoloq və ya psixiatr tərəfindən qoyulmalıdır.Əqli geriliyi olan uşaqların təlim fəaliyyəti necə olur? Əqli cəhətdən geri qalmış uşaqlarda dərketmə, fəallıq və müstəqillik çox aşağı olur. Bu da onların bilik, bacarıq və vərdişlərə yiyələnməsinə çətinlik törədir. Bu uşaqların bilik, bacarıq və vərdişlərini inkişaf etdirmək üçün yeni metodlar axtarılıb tapılmalıdır. Normal uşaqlardan fərqli olaraq, əqli geriliyi olan uşaqlar onlara verilmiş məlumatlar içərisindən özlərinə lazım olanı seçib tapa bilmirlər, öz şəxsi təcrübələrindən istifadə etməyi bacarmırlar. Bu uşaqların təlim prosesində əyanilik çox mühüm rol oynayır. Əyanilik uşağın hər hansı əşyanı tam qavramasına, onun mahiyyətini araşdırmasına kömək edir. Əqli geriliyin müalicəsi vardımı? Psixoloq və psixiatrlar tərəfindən uşaqla mütəmadi olaraq zəka testləri keçirilməli, inkişafetdirici tapşırıqlar tədbiq edilməlidir. Bu uşaqların daim fərdi dəstəyə ehtiyacı olur. Psixi inkişaf ləngiməsi (PİL) nədir? Əqli gerilikdən əsas fərqi odur ki, əqli gerilik anadan gəlmə olduğu halda, PİL anadangəlmə deyildir, İQ səviyyəsini qaldırmaq mümkündür. Bu problem uşaqların məktəb təlimi, məktəb müvəffəqiyyətsizliyi ilə yaxından bağlıdır. PİL erkən yaş dövründən etibarən inkişaf etməyə başlayır.Psixi inkişafın ləngiməsinin təzahürləri daha çox məktəb dövründən özünü göstərməyə başlayır.Onlar həm fiziki,həm də psixoloji cəhətdən məktəbə hazır olmurlar.Onlarda dünyagörüşünün məhdudluğu, ümumi biliklərin çatışmazlığı, ətraf aləm haqqında qeyri-dəqiq təsəvvürlərin olması müşahidə edilir. PİL olan uşağın təlim fəaliyyəti necə olur? PİL olan uşağın şəxsiyyətinin bütün sahələri inkişafdan geri qalır. Məlumdur ki, indiki dövrdə informasiya bolluğu olduğu üçün uşaqlar yeni söz və ifadələri tez mənimsəyir və geniş lüğət ehtiyatına sahibdirlər. Psixi inkişaf Ləngiməsi olan uşaqlarda ümumiləşdirici təfəkkür əyanidir. Onlarda praktik fəaliyyət əsas rol oynayır. Onlar intellektual cəhətdən passivdirlər, maraqları məhdud şəkildədir, ən sadə təlim tapşırıqlarını yerinə yetirmək bu uşaqlar üçün bir problemə çevrilir. Bəs PİL olan uşaqlara təlimdə necə kömək göstərməli? Bəli, onların maraqları, dünyagörüşləri məhduddur, daha gec öyrənirlər. Lakin hər hansı bir məsələ və ya tapşırıq oyun şəklində, yaxud praktik şəkildə göstərilərsə, onlar bu məsələ və ya tapşırığı həll edərlər. Bu uşaqları düşünməyə cəlb etmək lazımdır.Yəni, onlara düşünmə, dərk etmək tələb edən tapşırıqlar verilməlidir ki, əşyaların yeni xüsusiyyətlərini görüb eyniləşdirsinlər, dərk etsinlər, fərqlərini tapsınlar. Əqli geriliyi və Psixi İnkişaf Ləngiməsi olan uşaqlarla təlim prosesində müəllim hansı yolu izləməlidir? Həm əqli geriliyi olan uşaqlarla, həm də Psixi İnkişaf Ləngiməsi olan uşaqlarla təlim prosesində müəllimin başlıca məqsədi, uşağın təfəkkürünü fəallaşdırmaq, onlara anlaşıla biləcək qədər düşünməyi, həmçinin müraciət etməyi öyrətməkdən ibarət olmalıdır. Müəllim sadəcə öyrətməklə kifayətlənməyib, öyrətdiyi bilikləri daim təkrarlamalı, uşaqların beynində möhkəmləndirməlidir.Bilik , bacarıq və vərdişlər müəllim tərəfindən möhkəmləndirilməli və uşaqlara onlardan müxtəlif cür istifadə etməyin yolları öyrədilməlidir. Bu zaman təkrarlamanın müxtəlif yollarından istifadə edilməlidir. Bu tip uşaqların diqqəti də zəif olur. Belə uşaqlar normal uşaqlara nisbətən daha çox tapşırıqlar həll etməlidirlər. Bu uşaqlar üçün hər hansı bir şeyə qarşı maraq yaratmaq çətindir. Çünki onların diqqəti asanlıqla bir şeydən başqa şeyə keçə bilir. © Materiallardan istifadə edərkən hiperlinklə istinad olunmalıdır. https://hekimtap.az

Published: 19.11.2019

İnci Psixoloji Reabilitasiya...

22745

Miqrenin müalicəsi

Author: Nevroloq Elladaq Qurbanova, Əlaqə: 050 392-54-92

Miqren nədir? Miqren başın bir hissəsini əhatə edən güclü və əzabverici epizodik və ya daimi ağrılarla müşayiət olunan nevroloji xəstəlikdir.Miqren digər xəstəliklərlə(arterial təzyiqlə,beyin şişi, kəllədaxili təzyiqin artması, qlaukoma ilə və s)əlaqədar deyil.Miqren 1-cili baş ağrılarının ən geniş yayılmış növüdür.Yayılmasına göre 10% kişilərdə,22%qadınlarda rast gəlinir.Miqren yunan dilində hemikrania yəni başın yarısı sözündən götürülmüşdür. Miqrenin simptomları: Miqren tez-tez rast gəlinən ürək bulanması,qusma ilə müşayiət olunan ,işığın və səsin təsirindən güclənən, uzunmüddətli 4saatdan-72 saatadək davam edən baş ağrısıdır.Miqren zamanı pulsasiyaedici ağrıların olması xarakterikdir.Miqren zamanı baş ağrı o qədər şiddətli olur ki əmək qabiliyyəti itirilir.Fiziki iş ağrını artırır. Miqrenin səbəbləri: Miqrenin səbəbi sadə bir qıcıq ola bilər.Müxtəlif qoxular ,parlaq işıq, səs-küy, isti və soyuq ,fiziki gərginlik,tütünçəkmə, xroniki stress ,yuxu pozğunluğu, qeyri requlyar qidalanma, cinsi yetişkənlik dövrü ,menstruasiya və ya ovulyasiya, menopauza, hamiləlik, qida məhsulları miqrenin başlamasına səbəb ola bilər. Miqrenin diaqnostikası: Miqren zamanı bütün müayinələr norma həddində olur.Heç bir patologiya aşkar olunmur. Miqrenin müalicəsi: Triptanlar tutma zamanı təyin olunur. Miqren zamanı ən yaxşı müalicə fizioterapiya usüllarından nevral terapiya, akupunktura və nevral terapiyadır.Bu zaman ağrıların şiddətinin tam keçməsi və remissiya mümkündür.Bu terapiyaları keçirməklə pasienti tam ağrıdan azad edirik. Miqrenin profilaktikası: Miqrenin profilaktikası qıcıqların aradan qaldırılması,zərərli adətlərin ləğvi,sağlam həyat tərzi,qidalanma və yuxu rejimi yanaşı olaraq müalicə.

Published: 17.11.2019

Ellada Qurbanova

1822

Keramik diş

Author: Stomatoloq Rauf Məmmədov , Əlaqə:050 255 88 50

DİŞİN BƏRPA NÖVLƏRİ: Əgər plomb ilə kökü sağlam olan dişi bərpa etmək mümkün deilsə dişi çəkdirməyə ehtiyyac yoxdur. Keramik qapaq ilə dişin əvvəlki funksiyasını qaytarmaq mümkündür. Keramik qapaqlar bir çox növdə olur. METAL KERAMİKA NƏDİR? Stomatologiyada istifadə olunan metal-keramik qapaqlar (koronkalar) estetik görünüşü, müsbət gigiyenik xüsusiyyətləri və funksional rahatlığı ilə əvəzolunmaz bərpa vasitəsidir. Amma son vaxtlar, metal-keramik qapaqların bəzi estetik nöqsanlarını və periodontal toxumalara mənfi təsirini nəzərə alaraq, metalsız yanı tam keramik qapaqların hazırlanması çoxalıbdır. METALSIZ KERAMİKA NƏDİR? Metalsız keramik qapaqlar – içərisində metal olmayan keramik qapaqlardır. Müasir texnologiyalar içərisində metal olmasa da kifayət qədər möhkəmliyə malik keramik konstruksiyaların yaradılmasına imkan verir. Hal-hazırda hazırlanan metalsız keramik qapaqlar 20-30 il əvvəl hazırlanan metalsız keramik qapaqlardan möhkəmliyinə görə qat-qat üstündür. ZİRKONİUM KERAMİKA NƏDİR? Bildiyimiz kimi müasir dövrdə, hər sahə mükəmməlləşir. Stomatologiya sahəsidə ən sürətlə və keyfiyyətlə mükəmməlləşən bir sahədir. İncələyəcəyimiz mövzu sırf olaraq müasir dövrün mövzusudur. Zirkon diş –XVII əsrdə kəşf edilən zirkonium metalından hazırlanan diş növüdür. İstiliyə və korroziyaya davamlıdır. Allergiyası olan insanlar belə rahatlıqla istifadə edə bilərlər. Yüksək estetik keyfiyyətlərə malikdir. Parlaqlıq, görünüş, rəng, şəffaflıq baxımından təbii dişə ən çox oxşarlığı olan bərpa növüdür. Qeyd etdiyimiz xüsusiyyətlərinə görə bu gün ən çox tələb olunan diş növlərindən biridir və getdikcə daha da populyarlıq qazanır. ZİRKONİUM KERAMİKANIN MÜSBƏT TƏRƏFLƏRİ: • İnsan orqanizminə qətiyyən ziyansızdır. • Allergik reaksiyalar törətmir. • Diş ətini qıcıqlandırmır. • Hazırlanmasında ən son texnologiyalardan istifadə olunur. • Çəkisi yüngül oldugundan uyğunlaşma prosesi tez çəkir. • Estetik baxımdan təbii dişdən seçilmir.

Published: 17.11.2019

Rauf Məmmədov

9474

Parodontit

Author: Stomatoloq Rauf Məmmədov , Əlaqə:050 255 88 50

PARODONTİT NƏDİR? Parodont xəstəlikləri diş əti və dişi yuvasında saxlayan toxumaların iltihabi xəstəlikləridir. Bu xəstəliklər diş əti iltihabı ilə başlayır. Vaxtında müalicə edilməzsə parodontitə qədər irəliləyərək diş əti və dişləri dəstəkləyən alveol sümüyündə geriyə dönməz proseslər meydana gətirə bilirlər. Bununla da dişlərin laxlaması və nəticədə itirilməsi baş verir. Diş itirilmələrinin 70% səbəbi parodont xəstəlikləridir. Bu xəstəliklərə erkən dövrdə diaqnoz qoyulduqda və düzgün müalicə tədbirləri seçildikdə asan və effektiv şəkildə müalicə oluna bilirlər. Parodont xəstəliklərinin profilaktikası və müalicəsi təbii dişlərin qorunması, daha rahat çeynəmə və həzmin baş verməsi deməkdir. PARODONTİTİN YARANMA SƏBƏBİ NƏDİR? Parodont xəstəliklərinin baş verməsinin əsas iki səbəbi bakteriyalar və diş daşlarıdır. Bu problemlərin həll olunması parodont xəstəliklərinin müalicəsinin əsas təməl prinsiplərini təşkil edir. Parodontit üçün bütün parodont toxumalarının zədələnməsi xarakterikdir. Xəstəliyin yüngül,orta və ağır formaları ayırd edilir,kliniki gedişinə görə kəskin,xroniki və ağırlaşmış növləri mövcuddur. Kəskin parodontitə nadir hallarda rast gəlinir. Əksər hallarda infeksiya nəticəsində yaranır. Bəzi hallarda düzgün hazırlanmamış qapaqlar, körpüyəbənzər protezlər, düzgün aparılmamış ortodontik müalicə dişin bağ aparatını zədələyərək parodontitin yaranmasına səbəb olur. Xroniki parodontitə daha çox rast gəlinir. Xroniki parodontit uzunmüddətli gedişi ilə fərqlənir. Xəstəliyin gedişi orqanizmin müqavimətindən də asılıdır. Orqanizmin müqaviməti aşağı düşdükdə və prosesə ikincili infeksiya qoşulduqda xəstəlik daha da ağırlaşır. İltihabi prosesin yayılmasından asılı olaraq parodontitlər yerli və yayılmış formada aşkar edilir. Yerli parodontit zamanı bir və ya bir neçə diş nahiyəsində parodontun zədələnməsi baş verir. Bir çox hallarda düzgün qoyulmamış plomb buna səbəb olur. Diş çöküntüləri, ayrı-ayrı dişlərin həddindən artıq yüklənməsi,dişlərin anomaliyaları,ortopedik-ortodontik konstruksiyaların düzgün hazırlanmaması,çıxan protezlər hazırlayan zaman klammerlərin düzgün seçilməməsi parodontitin yaranmasına gətirib çıxarır.

Published: 17.11.2019

Rauf Məmmədov

5858

Disgrafiya

Author: Pedaqoq Nigar Gülməmmədli , Əlaqə: 055 365-10-20

Disqrafiya nədir? Disqrafiya özünü yazıda göstərən bir problemdir.Ancaq bu problem uşaqda zəka geriliyi olduğu mənasına gəlməməlidir. Disqrafiyası olan uşaqlar çətin oxunan,qarışıq,tez-tez səhvə yol verən bir yazıya sahibdirlər.Ancaq bu,səhv verilən təlimin də nəticəsi ola bilər. Ona görə də,disqrafiyanı düzgün ayırd etmək lazımdır.Disqrafiya müşahidə edilən uşaqların yazısı oxunaqsız olur. Bununla yanaşı,onlarda cümlə qurmada çətinlik, sözlər arasında ya həddindən çox boşluq buraxma və ya əksinə,sözləri boşluq buraxmadan , bitişik yazma halları müşahidə edilir. Disqrafiyanın əlamətləri nələrdir?Disqrafiyalı uşaqlarda özünü göstərə bilən hallara nəzər salaq: -Qarışıq yazma; -Yaşıdlarına nisbətən daha yavaş yazma; -Sinif işlərində və testlərdə səhvlərə yol vermə,zəif nəticə göstərmə; -Bir-birinə oxşar hərf və rəqəmləri tərsinə yazma(məsələn,6-9); - Hecalara düzgün ayra bilməmə; -Böyük-kiçik hərfləri qarışıq yazma ; -Hecaların yerini qarışdırma və s. Disqrafiyanın korreksiyası. Disqrafiya diaqnozu qoyulan uşaqlarda hər gün ən azı 10-15 dəqiqə yazı yazma çalışmaları edilməlidir. Təlimə marağı olmayan uşaqlarda bu prosesi əyləncəli şəkildə etmək daha məsləhətlidir və məqsədəuyğundur. Hər şeydən əvvəl, səslər uşaqlara tam aydın olmalıdır.Məsələn, uşağa “B” hərfini yaz dediyiniz zaman, onu” bı” şəklində tələffüz etsəniz, uşaq əlbəttə “B” deyil, “Bı” kimi yazacaq.Ona görə də, hər bir səsi düzgün tələffüz etməyi bacarmalısınız. © Materiallardan istifadə edərkən hiperlinklə istinad olunmalıdır. https://hekimtap.az

Published: 13.11.2019

İnci Psixoloji Reabilitasiya...

4850

Disleksiya

Author: Pedaqoq Nigar Gülməmmədli

Disleksiya nədir? Disleksiya- burada “dys” önşəkilçidir. “Normadan zəif,əksik” mənasına gəlir,leksiya isə “söz”, “ nitq” deməkdir.Disleksiyaya hadisə və isimləri xatırlamada çətinlik,öyrənilənlərin tez unudulması,bəzi oyunları oynamaqda yaşanan çətinliklər,əl və barmaqlardan yetərincə istifadə edə bilməmə aiddir. Əsas meyarları: Əsas ayırdetmə meyarlarına aşağıdakıları daxil edə bilərik: -Oxuda çətinlik çəkmə,səhv oxuma; -Oxuduğunu anlamaqda çətinlik çəkmə; -Hərfləri qarışdırma və ya yazmaqda çətinlik; -Rəqəmləri öyrənməkdə və saymaqda çətinlik. Daha aydın şəkildə ifadə etsək,disleksiya, zəkanın normal, akademik səviyyənin və yaşın , aldığı təlimdən geri qalmasıdır. Disleksiyanın əlamətləri – Disleksiyanın əlamətləri 3 mərhələyə ayrılır: 1) Məktəböncəsi mərhələ.Buraya 0-6 yaş aralığı aiddir; 2)Məktəb mərhələsi.Bu mərhələ 7-11 yaş aralığını əhatə edir. 3) 12 yaş və sonrası. Xüsusi öyrənmə çətinliyi yaşayan uşaqlarda yanaşı gedən bir sıra başqa problemlərə də rast gəlinir.Ən çox rast gəlinən problemlər isə diqqət əksikliyi və hiperaktivlikdir. Disleksiyanın aradan qaldırılması və korreksiyası. Bəs bu uşaqlara necə kömək edilməlidir? Hər şeydən öncə,onların duyğularını anlamaq lazımdır; Daha sonra,cəhdləri dəyərləndirilməli, təqdir edilməlidir. Onlara qarşı mənfi rəylər edilməməlidir(məsələn,”Sən bacarıqsızsan”kimi ifadələri işlətməkdən qaçmaq lazımdır). Disleksiyadan əziyyət çəkən uşaqların oxusunda axıcılıq olmur.Bəs bunu necə müəyyən etməli?Kiçik bir mətn parçası seçilir və uşaqdan 1 dəqiqı müddətində həmin mətni oxumasi istənilir.Oxunan söz sayı qeydə alınır.Uşaq normalda I sinfin sonunda 60-70 söz, II sinfin sonunda 70-80 söz,III sinfin sonunda 80-90-a yaxın söz oxumalıdır.Doğru oxumanı müəyyən etmək üçün doğru oxunan söz sayı 1 dəqiqədə oxunan söz sayına bölünür. Disleksiya müşahidə edilən uşaqlar , adətən,söz sonunu uyduraraq, hərf,heca atlayaraq,səsləri bir-birinə qarışdıraraq oxuyurlar.Yazılışı oxşar olan hərfləri qarışdıra bilirlər .Məsələn, b,d,q,p kimi hərfləri həm yazıda,həm də oxuda qarışdırma halları ilə rastlaşa bilərik. Disleksiya , zəkanın normal olmasına,uşağın yaxşı təlim almasına baxmayaraq meydana gələ bilər.Və sonda onu da qeyd etmək istərəm ki, disleksiya əsla bir xəstəlik deyildir. © Materiallardan istifadə edərkən hiperlinklə istinad olunmalıdır. https://hekimtap.az

Published: 13.11.2019

İnci Psixoloji Reabilitasiya...

3375

Gingivit

Author: Stomatoloq Rauf Məmmədov , Əlaqə:050 255 88 50

GİNGİVİT NƏDİR? Gingivit - diş ətində şişkinliyə, qırmızılığa və asanlıqla qanamaya səbəb olan, diş əti xəstəliklərinin ən mülayim formasıdır. Gingivit – yetərincə yayılmış bir xəstəlikdir. Gingivitin yaranmasına bir çox səbəblər var. Bunlar: şəkərli diabet, siqaret çəkmək, qocalma, genetik meyillilik, sistemik xəstəliklər, stres, qeyri-kafi qidalanma, cinsi yetkinlik dövrü, hormonal dəyişikliklər, hamiləlik, maddə asılılığı, QİÇS və müəyyən dərmanların istifadəsidir. GİNGİVİTİN NÖVLƏRİ: Gingivitin bir neçə növləri vardır: • kataral, • xoralı-nekrotik, • hipertrofik gingivit. • atrofik ginginit Kataral gingivitin kliniki simptomları: qızartı, damağın selikli qişasının şişkinliyi, qan axmalar. Gingivitin bu formasındadişlərdə cüzi qaşınmadan, yemək zamanı ağrılardan ibarətdir. Xoralı-nekrotik gingivit zamanı damağın selikli qişasında yaralar və nekroza uğramış sahələr əmələ gəlir. Onun kliniki simptomları bunlardır: qalitoz (ağızdan xoşagəlməz qoxu), damağın ağrılı olması; orqanizmin ümumi vəziyyəti həmçinin ağırlaşır: xəstə ümumi əzginlik hiss edir, bədən hərarətinin 39 dərəcəyədək yüksəlməsi, limfa düyünlərinin böyüməsi mümkündür. Hipertrofik gingivitdə damaq məməciklərinin böyüməsi baş verir və dişin bir hissəsi örtülür. Xəstəliyin ilkin mərhələlərində hər hansı bir simptom olmur. Sonradan isə damağa toxunanda və ya yemək yeyəndə qan axma və ağrılar başlayır. Atrofik gingivitdə isə, əksinə, damaq toxumasının atrofiyası (azalması) baş verir, və damağın səviyyəsi zamanla aşağı düşür və dişin dibi görünməyə başlayır. Atrofik qingiviti olan insan bunu isti və soyuq yeməklərə həssaslıqda hiss edir. MÜALİCƏ VƏ PROFİLAKTİKASI: Gingivitin müalicəsi stomatoloq tərəfindən aparılmalıdır. Müalicə diş piləklərinə təsirdən, yerli və ümumi amilləri aradan qaldırmaqdan ibarətdir. Bəzi hallarda cərrahi müdaxilə zəruridir (küretaj). Bundan başqa əksər hallarda xüsusi vasitələrə əl atmaq lazım olur, həm də sadəcə xəstəliyin kəskin fazasının müalicəsi üçün deyil, həmçinin ciddi ağırlaşmaları dayandırmaq və ya qarşısını almaqçün. Müxtəlif preparatlardan istifadə olunur: antibiotik, iltihaba qarşı vasitələr, yerli immunomodulyatorlar. Yoluxucu-iltihabi proseslərdən əmələ gələn gingivitlərdə infeksiyanın törədicisini aradan qaldırmaq lazımdır. Buna görə həkim antibakterial vasitələr və ya göbələyə qarşı dərmanlar təyin edə bilər. Gingivitin profilaktikası üçün növbəti tədbirlər görmək lazımdır: • müntəzəm olaraq stomatoloqun müayinəsindən keçmək; • hər gün diş ərpini diş pastası və ipək sap vasitəsiylə aradan qaldırmaq; • dişləri təmizləmək üçün hər 3-6 ay stomatoloqa müraciət etmək.

Published: 13.11.2019

Rauf Məmmədov

9469

Hidrosefaliya

Əqli gerilik və Psixi İnkişaf Ləngiməsi, onların təlimə təsiri

Miqrenin müalicəsi

Keramik diş

Parodontit

Disgrafiya

Disleksiya

Gingivit

Mobile application

Contact us

Contact us

Mobile application

Registration

Enter the site

Registration

Enter the site

Mobile application

Contact us

Contact us

Mobile application