Miofassial ağrı sindromu və onun proloterapiya ilə effektiv müalicəsi

Miyofasiyal ağrı sindromu nədir?

   Bu xəstəliyin əvvəllər fərqli adları mövcud idi: oynaq və ya əzələ revmatizmi; təkrarlanan travma sindromu (dartılma,stress); miyofassit; mioqeloz; əzələ gərginliyi ağrısı; aşırı yük sindromu. Çox vaxt bu xəstəliyin sinonimləri ağrı mərkəzini göstərirdi: tennisçi dirsəyi (və ya bir qolfçunun); boyunarxası nevralqiya; qabırğa-kürək sindromu; çiyin-kürək periartriti; gərgin baş ağrısı; lyumbaqo və s.

Miyofasiyal ağrı sindromunda əzələlərdə spazm sahələri əmələ gəlir (triqqer nöqtələri-TT). TT əzələ tonusunu yüksəldir, gücünü azaldır, əks olunan ağrı görünüşünə qatqı təmin edir (adətən oynağa yönülü və ya oynağın özü) və vegetativ pozulmalar.

Tez-tez olan şikayətlər: beldə, onurğada, oynaqlarda sərtlik və ağrı, baş ağrıları, udmaqda çətinlik, nəfəs darlığı, ürək döyüntüsünün pozulması, qəbizlik. Bəzən həddən artıq güclü ağrı.

Miyofasiyal ağrı sindromunun səbəbləri:

Bunun bir neçə səbəbi var:
 - Birinci səbəb: İnsan daimi hərəkət şəraitində formalaşır - uşaqlara nəzər salın. Bizim əzələlər uzun müddətli hərəkətsizliyə görə nəzərdə tutulmur. Kiçik uşaqdan on dəqiqə hərəkət etməməsini istəyin, onun üçün çox çətin olacaq, çünki bu onun orqanizmi üçün qeyri-adidir. "Yaxşı yetişdirilmiş" adam iş masası arxasında saatla hərəkət etmədən oturur.
 - İkinci səbəb: İnsan, həmçinin sürətli və güclü olmayan monoton hərəkətlərə, əzələlərdə xroniki yorğunluğa səbəb olmasına baxmayaraq, monoton hərəkətlərə uyğunlaşmayıb.
 - Üçünçü səbəb: Kəskin həddindən artıq yükləmə, ani hərəkət, ağır çəki qaldırmaq, hipotermiya və birbaşa zədələnmənin baş verdiyi əzələ zədələri: yıxılma, kəsik, yol qəzaları, cərrahi əməliyyatlar və s. əmələ gələn əzələ travmaları.
 - Dördüncü və fikrimcə ən vacib səbəb: Müasir insanın fiziki hərəkətlə aradan qaldıra bilmədiyi, emosional stress. Qədimdə insan hər hansı bir əhəmiyyətli hadisəyə hərəkət ilə reaksiya verirdi - təhlükə, sevinc, acı. Bu güclü hadisə həqiqətən faydalı fiziki reaksiyayla mübarizə etməməli və ya qaçışla xilas olmağı tələb etmirsə, o zaman şəxs öz duyğularını dağıdan ritual rəqslərə müraciət etmişdir. Nə üçün? Çünki güclü emosiyalarda qana, fiziki reaksiya üçün əzələləri dərhal tənzimləyən, maddələr daxil olur (mübarizə, qaçış). Əgər bu an insan hərəkətsiz qalırsa o zaman maddələr əzələ spazmına gətirir. Bu çoxdan və hər kəsə  məlumdur. Lakin, tibbi ədəbiyyatda adətən damarların spazmına səbəb olan balaca əzələlər qeyd edilir, damarların spazmı nəticəsində qan təziqi yüksəlir, insult və infarkt təhlükəsi əmələ gəlir. Əslində isə stress zamanı ən iri (skelet) üz, baş, boyun, bel əzələlərinin tonusu yüksəlir - hərəkətə ani hazırlığı ifadə edir, ancaq hərəkət baş vermir. Müasir insan qədim insandan fərqli olaraq stressə reaksiya verir: siqaret çəkir, alkoqol qəbul edir, şirniyyat yeyir. Bu halda, fiziki fəaliyyətlə aradan götürülməmiş, əzələ spazmı uzun müddətli qalır - əzələyə toxunduqda nə qədər sıx olduğu hiss olunur. Həkimlər buna əzələ tonusu yüksəlib deyirlər.

Miyofasiyal ağrı sindromunun əlamətləri:

Bir neçə həftə və ya ay sonra belə bir əzələdə kiçik bir spazmoidik ağrılı sahə əmələ gəlir - triqqer nöqtəsi (TT). Bütün bunlar tədricən baş verərsə, şəxs yalnız oynaq hərəkətləri əhəmiyyətli dərəcədə məhdud və ağrılı olduqda xatırlayır. Məsələn, corab geyinərkən və ya üst rəfdən əşya götürərkən əziyyət çəkir. TT üzərinə basıldığında çox ağrılı olur (adətən ona toxunmadıqda ağrı olmur). Bu onun daşıdığı ən kiçik problemdir. TT əks olunan ağrı verir, adətən oynaq tərəfə və ya oynağın özünə. Yəni insan ağrını mənbəyi olan yerdə hiss eləmir (məsələn, TT boyun əzələlərində güclü ağrını ələ, kürəyə və ya ürək bölgəsinə vurur).

TT-nin verdiyi ikinci narahatlıq (əsasən baş və boyun əzələlərində) - bunlar müxtəlif həssaslıq pozulması və vegetativ simptomlardır: baş ağrıları, arterial təziqin yüksəlməsi, diqqət və yaddaş pozulması, başgicəllənmə və yüksək yorgunluq, ağızda quruluq, qıcığlanma və quru öskürək, udmaqda çətinlik, boğazda ağrı, boğulma hissi, güclü tərləmə və ya dəri quruluğu, görmə və eşitmə pozulması, ürək döyüntüsü pozulması, qəbizlik və ishal ilə mədə-bağırsaq traktının pozulması və başqa simptomlar.

Nəhayət üçüncü narahatlıq TT ilə spazmlı bir sahədə olan əzələ normal fəaliyyət göstərə bilməyəcəyi, zəiflədiyi və funksiyası digər əzələlər tərəfindən fəaliyyət göstərdiyi zaman əzələ disfunksiyası baş verir.

Digər əzələlərin fəaliyyətin üstlənmiş əzələlər üçün bu iş qeyri-adi olduğu üçün, əzələlər tez yorulur və daha tez spazma olur. Həttda bir müddət sonra onlarda TT əmələ gəlir.

Bədənin bütün yarısı ağrımağa başlıyır. Boyun əzələləri və bir çox bel əzələləri cütləşir və eyni zamanda hər iki tərəfdən eyni zamanda patoloji prosesdə iştirak edirlər. Beləliklə, bir spazmlı əzələ müalicə edilməsə bütün yeni əzələ qrupları bütün bədənin əzələlərinə qədər cəlb olunacaq. Zəiflik, narahat yuxu və daimi yorğunluq var, axşama isə adətən asanlaşır.

Bütün əzələlərin müalicəsi ətraflı olaraq C.Q.Treyvellin, D.Q.Simonsun “Miyofasiyal ağrılar və disfunksiyalar: Triqqer nöqtələri üzrə rəhbərlik”. Bu istedadlı yazıçılar miyofasyonal ağrı sindromunun yaradıçısı deyillər. Lakin, əsas kitabları yaratdılar ki, əzələlər, oynaqlar və ağrılarla məşqul olan bütün həkimlərin masasında olmalıdır. ABŞ-da əhalinin üçdə birində MFAS-u var. Düşünürəm ki, Russiyada bu göstərici daha yüksəkdir. Buna görə də xəstənin xroniki ağrı şikayətlərində ilk növbədə miyofasional disfunksiya istisna edilməlidir, demək olar ki 90% hallarda məhz bu səbəb ağrı mənbəyi olur.

Xəstəliklə bağlı suallarınıza cavab yuxarıda qeyd olunan kitablarda tapa bilərsiz. Bu iki cildli kitab və digər yazarların öz təcrübələrinə əsasən, həm xəstələr, həmdə həkimlər üçün çoxsaylı kitablar dərc edilmişdir. Onlardan bəziləri rus dilinə tərcümə olunmuşdur. Xəstələr üçün ən məşhur kitab - Devis K.,Devis A. “Triqqer nöqtələri: xroniki ağrılarda dərmansız müalicə” (Bu kitab müxtəlif bir başlıq altındada buraxıldı - “Xroniki ağrıdan necə qurtulmaq olar:başlanğıc nöqtələrinin öz-özünə masajı”). Həmçinin tərcümə olunmuşdur: D.Finando “Ən yeni masaj ensiklopediyası. Təziq və dartılma texnikası. Gərginlik nöqtələri”; Ferqyuson L.,Qervin R. “Miyofasional ağrıların müalicəsi. Kliniki rəhbərlik”.

Belə bir sual əmələ gəlir: niyə insanın və insanlığın dünyaya gəldiyi ilk gündən tanış olduğu əzələ ağrısı bu günə kimi yaxşı öyrənilməmişdir. Cavab: tibb insan bədəninin çəkisinin 40% tutan əzələləri unutmuşdur, tibbdə əzələlərnən məşğul olan ixtisas yoxdur. Buna görədə belə bir çox adları və istiqamətləri olan çox sayda “alternativ tibb” göründü və çiçək açdı: manual terapiya, osteopatiya, kineziterapiya, proloterapiya.

Miofassial ağrı sindromunun müalicəsi:

1. Birbaşa TT-yə təsir. TT-ni quru iynə ilə deşmək və yaxud dərini soyutduqdan sonra əzələlərin dartılması. Müalicə və özünü müalicə - TT-ni dərin masaj.
2. Əzələlərin rahatlaşdırılması və düzgün hərəkətin stereotipinin bərpası üçün xüsusi gimnastika.
3. Pis vərdişlərdən azad olmaq (səhv pozalar və hərəkətlər), əzələlərin istiləşməsi,yuxunun normallaşması və qidalanma.

Müalicə və özünü müalicənin nəticəsi xəstənin ağrı mahiyyətinin anlayışı və əzmindən asılıdır.

Proloterapiya ilə miofassial ağrıların effektiv müalicəsi:

Proloterapiya qeyri-cərrahi müalicə metodu olub, degenerativ disk xəstəliklərinin müalicəsində effektiv istifadə edilir. Proloterapiya orqanizmin özü-özünü yeniləməsinə, bərpa etməsinə- proliferasiyaya əsaslanır.  İynə ilə onurğanın zədələnmiş nahiyəsində oynaq, bağ və toxumalara hipertonik şəkərli məhlul yeridilərək həmin nahiyədə sağalma prosesini sürətləndirərək zədəli toxumaları bərpa edir. Nəticədə onurğanın oynaq, bağ apparatı sağalır, daha güclü olur. Proloterapiya əməliyyata alternativ müalicə növüdür. Əmliyyatsız onurğanın degenerativ xəstəliklərinin, eləcə də disk qabarma, protruziya, və yırtıqlarının müalicəsi deməkdir. Proloterapiya hətta onurğasında eməliyyat aparılmış, lakin əməliyyatdan sonra da ağrıları keçməyən xəstələr üçün də ideal bir müalicəsdir.

Müalicə müddəti xəstəliyin ağırlığından asılı olaraq 3-6 seans təşkil edir. Hər seans 25-40 dəqiqə zaman tələb edir. Prosedurdan sonra xəstə dərhal normal həyatına dönə bilir. Proloterapiya ölkəmizdə ilk kəz mənim tərəfimdən 2014-cü ildən tətbiq edilməsinə baxmayaraq, Amerikada 1940-cı illərdən, Türkiyədə isə 2008-ci ildən bəri müvəffəqiyyətlə istifadə edilir.

Proloterapiyanın 3 növü vardır:
 - Hipertonik məhlul ilə
 - Trombositlərlə zəngin plazma (PRP) ilə
 - Kök hüceyrələr ilə

Tədqiqatlar göstərir ki müalicəyə çətin tabe olan xronik ağrılar, eləcə də fibromialgiyalar  və miofassial ağrılar proloterapiya ilə effektiv və zərarsiz müalicə olunur. Proloterapiyadan sonra xəstələr ağrılardan xilas olaraq həyat keyfiyyətləri əhəmiyyətli yüksəlir.

© Materiallardan istifadə edərkən hiperlinklə istinad olunmalıdır.
https://hekimtap.az